edebiyatokyanus - BATI TRAKYA TÜRK EDEBİYATI

BATI TRAKYA TÜRK EDEB
İYATI
I. Bat
ı Trakya'da Türkler ve Türk Dili
Bugünkü Yunanistan Devleti s

a) 14. yüzy

b) Etnik kökenleri Yunan yönetimlerince sü rekli olarak tart

c) Ba

d) Türk Kökenli H

Bu dört gruptan en önemlileri (a) ve (b)

k

Günümüzde aynca Yunanistanda etnik kökeni Türk olmad

Yunanistan'da Türk Dili ile ilgili yap
ınırlan içerisinde kalan coğrafi bölge, Türk milleti açısından tarih, siyasi-sosyal ve kültürel yönleriyle çok önemli bir saha olma özelliğini sürdürmektedir... Halen bu ülkedeki Türkler ve Türkçe'nin durumuyla ilgili olarak başlıca şu grup-lar üzerinde durulabilir: ılda Gazi Evrenos Bey'in Batı Trak ya'yı fethi ile bölgeye Konya ve Balıkesir civarından gelip yerleşen, Osmanlı Türklerinin torunlan olarak yoğun bir biçimde Gümülcine ve İskeçe şehir ve köy lerinde Lozan'dan beri "Resmi Azınlık" statüsünde ya şamakta olan, 150.000 nüfuslu "Batı Trakya Türkleri". ışma konusu yapılmak istenen, Batı Trakya'da "Balkan Kolu" denen "Yasak Bölge"de ya şamakta olan Müslüman Pomak Türkleri. şta Rodos olmak üzere, "12 Ada Müs lüman Türkleri". ıristiyanlar: Oğuz Türk lerinden çok önceleri bölgeye kuzeyden gelip yerleşen Gagauz, Kuman-Kıpçak, Peçenek gibi boylara mensup Hıristiyan Türkler ve Lozan'dan sonra mübadele ile Anadolu ve Trakya'dan Yunanistan'a göçen ana dilleri Türkçe ama Yunan alfabesi kullanan "Karamanlı Türk Ortodokslar". şıklarında belirtilenlerdir. Kasıtlı olarak Yunan yönetiminin siyasî, ekonomik, dinî, sosyal ve kültürel alanlarda sis-temli baskılarla eritmeye çalıştığı, bugün çekirdek nüfus 150.000'lere düşmesine rağmen sözkonusu bas- ılar sonucu başta Türkiye olmak üzere, Almanya, Avusturya, Avustralya, ingiltere ve ABD'ne göç etmek zorunda kalan, bütün bu ülkelerde toplam nüfuslan bir milyonu bulan "Müslüman Baü Trakya Türkleri" olmaktadır.l ığı halde, Türkçe konuşan hatta yazan ke-simler de mevcuttur. Gerek değişik zamanlarda Ana-dolu'dan Yunanistan'a göçen, gerekse halen T.C. va-tandaşı olarak Türk pasaportu ile Atina'nın Nea Smirni bölgesinde yaşayan, bugünkü sayılan 70.000'i bulan ve Türkçe'yi ikinci bir dil olarak kullanan İstanbul ve Ana-dolu Rumlan bu açıdan ele alınabilirler. Aynca Meriç'ten Selanik şehrine kadar olan bölgenin yerli Rum ahalisinin -özellikle Batı Trakya'da- Türkçe'yi günlük yaşantısında kullanmakta olduğunu da unut-mamak gerekir. Bu noktada Yunanistan'da Türkçe şi-irler yazan "Spartalı Dimitros" adlı şairi bir örnek ola-rak belirtebiliriz.²ılan çalışmalan iki açıdan ele alabiliriz. İlk grupta Türkler tarafından ya-pılan çahşmalan belirtmek gerekir ki, bunlar Batı Trakya Türk basınında zaman zaman rastladığımız yetersiz ça-lışmalardır. İkinci grupta ise devlet desteği ile Yu-nanlılann "asimile" amaçlı gerçekleştirdikleri ça-hşmalandır. Antlaşmalara aykın olarak sinsice gündeme getirilen bu çalışmalar karşısında Batı Trakya Türkleri sert tepkiler göstermişlerdir. Göstermeye de devam edi-yorlar. Yunan hükümetinin Prof. Dr. Efstratios Zen-ginis'e hazırlattığı "İlkokuma" adlı ders kitabı3, "Yunanlı Türk'e Türkçe öğretemez" sloganıyla başlatılan bir dizi siyasi gelişmeye neden olmuştur.4

1. ORHONLU Cengiz, "Yunanistan Türkleri", Türk Dünyas

2. TAHSINO

3. ZENGINIS Prof. Dr. Efstratios,

4. Geni
ı El Kitabı, Ankara, 1976, s. 1101. ĞLU Mustafa, "Spartah Dimitrios", Şafak, S: 16, Haziran 1991, Gümülcine-Yunanistan. İlkokuma, 1992, Yunanistan ş Bilgi İçin Bkz: Balkan, S: 48-49,30 Ocak 1993, Gümülcine-Yunanistan.
II. Bat
ı Trakya Türkleri Basın-Yayın Faaliyetleri
Yunanistan'daki en önemli Türk toplulu

Rodos Türkleri 1926-1935 y

Lozan'dan sonra Bati Trakya'da görülen Türkçe yay

Bati Trakya'da seçim zamanlan çok say
ğu olan Bati Trakya Türkleri, Lozan'dan sonra kesintisiz olarak azınlık basm-yayın organlarına sahip olmuşlardır. Eski ve yeni harfli olarak altmıştan fazla gazete ve dergi adına ek olarak, bu Türk topluluğunun Türkiye'de üç (Bati Trakya'nın Sesi, Bati Trakya, Yeni Batı Trakya), Almanya'da üç (Almanya'dan Batı Trakya, Yeni Ses, Yeni Adım) yayın organına rastlıyoruz. Türkiye'de 1928 yılında gerçekleştirilen harf devrimi akabinde -Balkanlardaki diğer Türk topluluklarında olduğu gibi-Bati Trakya Türklerini de etkilemiş ve büyük ölçüde Latin alfabesi benimsenilmiştir; ancak, dini kesime mensup bazı gazete ve dergilerin 1970Tİ yıllara kadar Arap alfabesini kullanmaya devam ettiklerini gö-rüyoruz. Günümüzde ise, bütünüyle Latin alfabesi kullanılmaktadır. Altmışı aşkın gazete ve dergiden ka-panmış olan, ancak arşivleri Yunanistan'da Türk di-linin belgesi durumunda olan yayın organlarından bir bölümünün adı şöyledir: Yeni Ziya, Yeni Yol, Yeni Adım, Balkan, inkılâp, Milliyet, İtilâ, Yarın, Adalet, Trakya, Ülkü, Müdafaa-yı İslâm, Hakyol, Sebat, Mu-hafazakâr, Muallim Mecmuası, Peygamber Binası, Bati Trakya, Aliş, Azınlık Postası, Birlik, Öğretmen, Devam...^{5 Günümüzde ise Bat}ı Trakya Türkleri Bal-kan, Akın, Gerçek, İleri, Aile Birlik, Trakya'nın Sesi, Ortam gazetelerini, Şafak Yuvamız, Hakka Davet, Ar-kadaş Çocuk ve Pınar Çocuk dergilerini ya-yınlamaktadırlar. İleri gazetesi ilk 23 sayısı kamuoyu oluşturmak amacıyla Rumca da yayınlamıştır. Ayrıca ıllan arasında bu adada Selâm adlı bir Türkçe gazete yayınlamışlardır. ınlar için ayrıca şu hususu da belirtmek gereklidir. Bu yayınların büyük bir bölümü idealist Türkler ta-rafından çıkartılan milli yayınlar olmakla birlikte, bir bölümü Cumhuriyet karşıtı Türkiye firarilerinin çı-kardıkları yayınlardır. Bir bölümü de resmen Yunan hükümetlerinin destekledikleri güdümlü yayınlardır... ıda pro paganda amaçlı Türkçe seçim gazetesi yayınlandığını, bu yayınlann seçim sonlannda kaybolan yayınlar ol duğunu da unutmamak gerekir. Yine bu ülkede sağ lanan yasal gelişmeler neticesinde 1990 sonrası Türk lerin de Batı Trakya'da özel radyolara sahip olduklarını belirtmek gerekir. _{İİJLti$
1965-1994 aras
ında, 70 yıllık sürede "Bati Trakya Türkleri Edebiyatı" ile ilgili olarak, Batı Trakya'da (Yu-nanistan'da) ve Türkiye'de yayınlanan kitap sayısını ve türlerini gösterir bir çizelgeyi bu bölümde sunuyoruz. (Bkz. Çizelge 1)
III. Bat
ı Trakya Türk Edebiyatı'nın Tanımı
Genel olarak Türk Edebiyati'n

ın önemli ve orjinal bir kolunu oluşturan Balkan (Rumeli) Türkleri Ede-biyatı kavramı bünyesinde, Bulgaristan Türkleri Ede-biyatı, Yugoslavya Türkleri Edebiyatı, Romanya Türk-leri edebiyatı, Makedonya Türkleri Edebiyata yanında Yunanistan'da (Batı Trakya'da) oluşan edebî fa-aliyetlere "Yunanistan (Bati Trakya) Türkleri Ede-

1965-1994 Y
ılları Arasında Batı Trakya Türk Edebiyatı Konusunda Yayınlanan Kitapların Dökümü
ÜLKELER

T

Ü R L E R

Dilbilim

Ş
iir

Hikâye

Roman

Masal

Çeviri

İ
nceleme Araştırma

Folklor

Röportaj

Genel Toplam

Yunanistan

2

9

1

-

1

1

-

1

1

Yunanistan Toplam 16

Türkiye

-

2

1

3

1

-

6

3

Türkiye Toplam 16

Toplam

2

11

2

3

2

1

6

4

1

Genel Toplam 32}