edebiyatokyanus
İÇERİK  
  ANA SAYFA
  YAZILAR
  => Attila İlhan Şiiri-DoDoç.Dr. Yakup ÇELİK
  => Bunalım Edebiyatı ve Modernizmin Sorunları-Svetlana Uturgauri
  => Karagöz'e Ezgi-Satı Erişen
  => Orta Oyunu Eksikliği-Nihal Türkmen
  => Orta Oyunu ve Karagöz-Nihal Türkmen
  => Dilin Yapısı ve Toplumun Yapısı-Emile Benveniste
  => Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık-İrem Onursal
  => Asansörle Yükseltilmek İstenen Çukurlar-Can Yücel
  => KÜLTÜR VE ÖTESİ-Cemil MERİÇ
  => Türkoloji-Cemil MERİÇ
  => Tevfik Fikret ve Batı Retoriği-Rıza Filizok
  => Estetik tarihimize bir bakış-Arslan Kaynardağ
  => MÜRSEL MECAZ-Rıza FİLİZOK
  => Başlıca Dil Bilimi Akımları-Prof.Dr. Rıza FİLİZOK
  => ZİYA OSMAN SABA’NIN NEFES ALMAK ADLI ŞİİR KİTABINDA -Yrd. Doç. Dr. Safiye AKDENİZ
  => HİKAYE VE ROMANDA “ANLATICI”YA GÖRE METİN TİPLERİ, - Yard. Doç. Dr. Safiye AKDENİZ
  => GÖSTERGEBİLİM-Yard. Doç. Dr. Mustafa Ö Z S A R I
  => TÜRKİYE'NİN ÖNEMİ-Emre Kongar
  => KÜRESELLEŞME VE KÜLTÜREL FARKLILIKLAR ÇERÇEVESİNDE ULUSAL KÜLTÜR-Prof. Dr. Emre Kongar
  => TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL ÖZ-ANLAYIŞI: AVRUPA BİRLİĞİ İÇİN BİR ZENGİNLİK-Emre Kongar
  => BARIŞ KÜLTÜRÜ VE DEMOKRASİ-EMRE KONGAR
  => GOP NEYİ AMAÇLIYOR, NEYİ GERÇEKLEŞTİREBİLİR-EMRE KONGAR
  => YENİ EMPERYALİZM, HUNTINGTON VE ELEŞTİRİSİ-Emre Kongar
  => KÜRESELLEŞME BAĞLAMINDA TÜRKİYE-Emre KONGAR
  => DEMOKRASİ KÜLTÜRÜ SORUNLARI-Emre Kongar
  => AVRUPA BİRLİĞİ'NE "ONURLU VE BAŞI DİK" GİRİŞ NE DEMEK-Emre Kongar
  => TOPLUMSAL VE SİYASAL GELİŞMEMİZİ ETKİLEYEN MARKALAR-Emre Kongar
  => KÜRESELLEŞME, MİKRO MİLLİYETÇİLİK, ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK, ANAYASAL VATANDAŞLIK-Emre KONGAR
  => NİYAZİ BERKES'DE ÇAĞDAŞLAŞMA KAVRAMI-Emre KONGAR
  => KEMAL TAHİR-Hilm Yavuz
  => OYUNLARIM ÜSTÜNE-Nazım Hikmet
  => OYUN YAZARI OLARAK-Ataol Behramoğlu
  => POPÜLER EDEBİYAT- M. Orhan OKAY
  => HER SÖZ BİR ŞEY SÖYLER-Feyza HEPÇİLİGİRLER
  => Tiyatronun Kökeni, Ritüel ve Mitoslar
  => ROMANDA KURMACA VE GERÇEKLİK
  => Fuzûlî’nin Hikaye-i Leylâ ve Mecnun’u
  => SEZAİ KARAKOÇ ve HİS “;KAR ŞİİRİ”;-Selami Ece
  => İSTANBUL’UN AHMED MİDHAT EFENDİNİN ROMANLARINA TESİRİ
  => AHMET MİDHAT’A ATFEDİLEN BİR ESER: “HÜKM-İ DİL” VE MANASTIRLI MEHMET RIFAT
  => CEZMİ ÜZERİNE BAZI DÜŞÜNCELER
  => "EDEBİYATEĞİTİMİ"NDE "EDEBÎ METİN"İN YERİ VE ANLAMI
  => Mustafa Kutlu ve Rüzgârlı Pazar
  => BİR BİLİM ADAMININ ROMANI” ÜZERİNE GEÇİKMİŞ BİR TAHLİL
  => ÖLÜMÜNÜN 50. YIL DÖNÜMÜNDE
  => “MİT”TEN “MODERN HİKÂYE” “HİKÂYE”NİN SERGÜZEŞTİ
  => EDEBİYAT DİLİ/EDEBÎ DİL
  => BİR NESLİN VEYA BİR ŞAİRİN ROMANI: MÂİ VE SİYAH
  => İSTİKLÂL MARŞI’NIN TAHLİLİ
  => CAHİT KÜLEBİ
  => TEVFİK FİKRET’İN ŞİİRLERİNDE TRAJİK DURUM
  => MEHMED RAUF’UN ANILARI yahut EDEBÎ HATIRALARIN YAYIMI ÜZERİNE BİR DENEME
  => MEÇHUL BİR AŞKIN SON NAĞMELERİ: TEVFİK FİKRET’İN “TESADÜF” ŞİİRLERİ / YARD. DOÇ. DR. NURİ SAĞLAM
  => Tarihsel Romanın Eğitimsel İşlevi
  => ALIMLAMA ESTETİĞİ VE EDEBİYAT ÖĞRETİMİ1
  => Tanzimat Dönemi Oyun Yazarliginda Batililasma
  => SİNEMA VE EDEBİYAT TÜRLERİ
  => EDEBİYAT EĞİTİMİ, ESTETİK BİR HAZZIN EDİNİMİ
  => EDEBÎ TENKİT
  => ADALET AĞAOĞLU’NUN DAR ZAMANLAR ÜÇLEMESİNDE KİMLİK SORUNU
  => Halit Ziya ve Mehmet Rauf'un hayatları ile romanları
  => YAZIN VE GERÇEKLİK
  => MİLLÎ EDEBİYAT
  => HECE-ARUZ TARTIŞMASI/ Arş.Gör.Oğuzhan
  => AHMET HAŞİM’İN ŞİİRLERİNDE ATEŞİN DİLİ / ARŞ. GÖR. VEYSEL ŞAHİN
  => ROMAN TEKNİĞİ BAKIMINDAN YABAN
  => TANZİMATTAN GÜNÜMÜZE COCUK EDEBİYATI
  => KADIN VE EDEBİYAT
  => Şiirin Temel Özellikleri-Christopher Caudwell
  => EDEBİYAT EĞİTİMİ: HERMENEUTİK BİR YAKLAŞIM Vefa TAŞDELEN
  => VOLTAİRE VE ROUSSEAU ETRAFINDA AYDINLANMA ÇAĞI FRANSIZ YAZINI
  => TÜRKİYE’DE ULUSAL KÜLTÜR TARTIŞMALARI BAĞLAMINDA ÇAĞDAŞ UYGARLIK SORUNU
  => EDEBİYATIN DİLİ ÜZERİNE
  => TARİHİN SINIFLANDIRILMASI
  => Türk Milletini Uyandıran Adam: Attila İlhan
  => EDEBİYAT DERSLERİNİN İÇERİĞİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ KONUSUNDA
  => "Yalancı şöhretlerin Gerçek Yüzünü Ortaya Koydum"-Hilmi Yavuz
  => AVRUPA BİRLİĞİNİ YARATAN NEDENLER VE TÜRKİYE Metin AYDOĞAN
  => DİVAN ŞİİRİYLE HALK ŞİİRİNDE ORTAK BİR SÖYLEYİŞ BİÇİMİ
  => divan şiirindeki sevgili tipini alaya alan bir roman
  => ALIMLAMA ESTETİĞİ VE EDEBİYAT ÖĞRETİMİ
  => BAĞLANMA VE ÇELİŞKİ
  => Antik Çağ’da Tarih Yazmak
  => TARİHÎ ROMANDA POST-MODERN ARAYIŞLAR
  => Kültürel Batılılaşma
  => GARPÇILAR VE GARPÇILAR ARASINDAKİ FİKİR AYRILIKLARI
  => Harf Devrimi Üzerine Yeniden Düşünmek
  => EDEBİYAT ÖĞRETİMİNDE WALDMANN MODELİ
  => KEMÂL AHMED DEDE VE TERCÜME-İ MENÂKIB-IMEVLÂNÂ’SI
  => TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ İÇERİSİNDE URDUCA
  => Avrupalılaşmak mı, Avrupalılaştırmak mı?CEMİL MERİÇ
  => ŞAİRANE BİR ÇEVİRİ yahut TOPLUMBİLİMİN SERÜVENLERİ Cemil MERİÇ
  => 47 LİLER YAHUT BİR ROMANIN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ
  => ZAMAN, ZAMAN – I TERAKKİ Cemil Meriç,
  => Kırk Ambar (Cilt1)
  => KADIN RUHU, Cemil Meriç
  => Umrandan Uygarlığa-C.Meriç
  => Balzac’tan önce modern roman-Cemil Meriç
  => ARİSTARK’LA ZOİL-c.meriç
  => ELİNDE CENNET AÇAN ZEND AVESTA- c.meriç
  => SELEFÎLİK–SÛFÎLİK VE ÂKİF-SÜLEYMAN ULUDAĞ
  => Mehmet Âkif- Mâhir İz’e Yazdığı Mektuplar
  => DİDO SOTİRİYU’NUN ROMANI GİBİ BİR ROMANIMIZIN OLMAYIŞI
  => HİLMİ YAVUZ’UN DENEMECİLİĞİ
  => İRONİ KAVRAMI, GERÇEKÜSTÜCÜLÜK VE ERCÜMEND BEHZAD LAV ŞİİRİ ÜZERİNE
  => OKUNAMAYAN ROMANLAR
  => Gelenekçilik Geleneğe Dahil Değil
  => Türk Tiyatrosunda İronik Söz, İronisiz Metin
  => Postmodernist İroni
  => NÂZIM HİKMET ŞİİRİNİN SİYASİ ETKİLERİ
  => NÂZIM HİKMET ŞİİRİNDE SİNEMASAL ÖĞELER
  => Savaş
  => Newton, Goethe ve Sosyal Bilimler
  => Bir Afyon (!) Olarak Diktatörlükten Demokrasiye Futbol
  => Adorno Yüz Yaşında
  => Theodor Adorno: Kültür Endüstrisini Yeniden Düsünürken
  => ADORNO'NUN KÜLTÜR ENDÜSTRİSİ KAVRAMI ÜZERİNE
  => ADORNO’NUN KÜLTÜR ENDÜSTRİSİ KAVRAMI ÜZERİNE
  => Frankfurt Okulu
  => TARİHİ MADDECİLİK VE KAPİTALİZM - ÖNCESİ TOPLUMLARASYA TOPLUMU - FEODALİTE Asaf Savaş AKAT
  => POSTMODERNİZM GEÇ KAPİTALİZMİN KÜLTÜREL MANTIĞI
  => Postmodernizm Ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı 2
  => Postmodernizm Ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı 3
  => DİMİTRİ KANTEMİR'İN DOĞUBİLİM ARAŞTIRMALARINA KATKISI Georges Cioranesco
  => DİMİTRİ KANTEMİR'İN DOĞUBİLİM ARAŞTIRMALARINA KATKISI Georges Cioranesco 2
  => II. MEŞRUTİYET'TE SOLİDARİST DÜŞÜNCE: HALKÇILIK Zafer Toprak
  => II. MEŞRUTİYET'TE SOLİDARİST DÜŞÜNCE: HALKÇILIK Zafer Toprak 2
  => Türkoloji Araştırmaları Makaleler Veritabanı
  => Yeni Makaleler
  => Türkoloji Araştırmaları Dergisi
  => Türkoloji Makaleleri
  => ŞAİR DUYARLILIĞI Afşar TİMUÇİN
  => Yazılar.....
  => SEÇME YAZILAR
  => EDEBİYAT Tez / Makale / Kitap ara
  => Orhan Pamuk: Babamın bavulu Nobel konuşması
  => PiVOLKA'da Çıkan Yazılar
  => Amin Maalouf Üstüne
  => Öykünün Yüzyılı /Feridun ANDAÇ
  => Cumhuriyet Dönemi Türk Felsefesinde Bir Hareket Noktası Olarak Teoman Duralı-oktay taftalı
  => Sofist Bilgeliğin "Empirist" Dayanakları Üzerine 0.TAFTALI
  => Birlik ve Liderlik Hayalleri O.TAFTALI
  => Eğitilemeyen Bir Varlık Olarak İnsan O.TAFTALI
  => Çağdaş Bir Tarım Toplumuna Doğru O.TAFTALI
  => Sosyo-Politik Bağlamda Bir Dekadans Olarak Bilgi Toplumu O.TAFTALI
  => Aşkla Varolan Hayatlar O.TAFTALI
  => Batı Medeniyetinin Mutsuz Çocuğu Entelektüel O.TAFTALI
  => Nihat Genç Yazıları
  => Batılı Tarih Bilimi ve Tarihin Mantığı
  => Bir Hayat Alanı Olarak Aile O.TAFTALI
  => Bir Savaşın Kavramları Üzerine
  => Çalışma ve Erdem Kavramları Arasındaki İlgi Üzerine O.TAFTALI
  => Değer Üreten Hayatlar
  => Doğu'nun Hayal Ülkesi O.TAFTALI
  => Dostlukla Yükselen Hayatlar O.TAFTALI
  => Şiirimizin Hazin Sonu O. TAFTALI
  => Soğuk ve Sıcak Hayatlar OKTAY TAFTALI
  => Yalanın Fenomenolojisi O. TAFTALI
  => Günümüzde Medya Kılavuzluğu - Günümüzde Medya Kılavuzluğu
  => Ermeni Meselesinin Kökenini Batının Irkçılığında Aramak Lazım Prof. Dr. Türkkaya Ataöv
  => Osmanlı’dan Lozan’a Musul-Kerkük
  => “Sözümü Tutamadım, Artık Yaşayamam” Turhan Feyizoğlu
  => Gerilla Mustafa Kemal ve Türk Yurtsever Kurtuluş Hareketi Turhan Feyizoğlu"
  => SİYASİ TARİH YAZILARI -YEREL TARİH YAZILARI
  => Yazarlar - yazılar
  => TÜRKİYE’DE MUHAFAZAKÂRLIĞIN DÜŞÜNSEL - SİYASAL TEMELLERİ
  => yazılar 1
  => yazılar2
  => türk dünyası
  => Derin devlet
  => YAZILAR,
  => SOSYOLOJİ.
  => YAZILAR,,.
  => TANZİMAT DÖNEMİ
  => İdealizm-Realizm
  => Cemil Meriç..
  => ilhan berk
  => NİYAZİ BERKES’İN TÜRK KİTLE İLETİŞİM TARİHİNE KATKILARI
  => yazılar.
  => yazılar..
  => yazılar,
  => yazılar,,
  => yazılar.,
  => YAZILAR.
  => YAZILAR..
  => YAZILAR-
  => YAZILAR-,
  => yazılar.1
  => y.1
  => y.2
  => y.3
  => y.4
  => y.5
  => y.6
  => y.7
  => y.8
  => y.9
  => y.10
  => y.11
  => y.12
  => y.13
  => y.14
  => y.15
  => y.16
  => y.17
  => y.18
  => y.19
  => y.20
  => y.21
  => y.22
  => y.23
  => y.24
  => y.25
  => y.30
  => y.31
  => y.32
  => y.33
  => y.34
  => y.35
  => y.36
  => y.37
  => y,38
  => y.39
  => y.40
  => y.41
  => y.42
  => y.43
  => y.44
  => y.45
  => y.46
  => y.47
  => İnsan-Mekan İlişkileri
  => SANAT VE ELEŞTİRİ
  => Türkiye’de olumsuz Pierre Loti eleştirileri
  => TÜRKiYE’DE MODERN EDEBİYAT ELEŞTİRİSİ
  => ATATÜRK,
  => MAKALELER:
  => MAKALELER,
  => yz
  => yz1
  => yz2
  => yz3
  => yz4
  => yz5
  => yz6
  => yz7
  => yz8
  => FRIEDRICH NIETZSCHE’NİN TARİH ANLAYIŞI
  => Edebiyat Nedir?
  => YM1
  => YM2
  => YM3
  => YM4
  => YM7
  => YM8
  => YM9
  => İbn Battûta’da “Ahı” Kelimesi ve Anadolu
  => Simone de Beauvoir: Abjeksiyon ve Eros Etiği
  => Toplumsal Cinsiyet Düzenlemeleri
  => Psikanalitik ve Post-Yapısalcı Feminizm ve Deleuze
  => Tarihsel Bir Perspektif Üzerinden İroni Tür ve Tekniklerinin Gelişimi ve Bazı Uygulama Örnekleri Tarihi Gelişim
  => İroni ve Melankoli*
  => İroni, Nostalji ve Postmodern
  => “Daha İyi Anlamak İçin Daha Fazla Açıklamak” İsteyen Bir Yorumbilimci: Paul Ricœur
  => Kendi (Paul Ricœur Üstüne)
  => Sersemleşme Okulu
  => Osmanlı ve Avrupa Arasındaki Karşılıklı Etkileşimde Etnomaskeleme
  => Antik Yunan Tragedyasının Metafiziği
  => Sonbahar Mitosu: Tragedya*
  => Ayrışma, Çatışma ve Fanatizm
  => Fanatizm İlkelliktir
  => Tuhaf Bir Çocuk
  => Huzursuz
  => Benjamin’in Mistisizmine “Üç Yönlü Yol”
  => Renan, Irk ve Millet
  => Varlık, Benlik, Hatırlayış ve Unutuş Üzerine
  => Hangi Kilidin, Hangi Anahtarı?
  => Romanda Tarih
  => Bugün Psikanalizi Tartışmak
  => Kültürde Bakış
  => 1930 Goethe Ödülü Dolayısıyla Frankfurt Goethe Evi’nde Konuşma
  => Jacques Derrida ve Konukseverlik Sorusu
  => Metafiziğin Kalesi Hakkında Düşünmek
  => Hakların İadesi
  => Modern Etiğin İki Temel Direği Agnes Heller
  => Ezoterizme Genel Bir Giriş
  => Turnanın Semahı, Ezoterizmin Zamanı: Bektaşi ve Alevi Zaman Kavrayışla
  => Yeni sayfanın başlığı
  => Ulus-Ötesinden Hukuka Bakmak: Jürgen Habermas
  => Yeni Perspektifler Gerçeğin Çölüne Hoşgeldiniz
  => Orlan: Kırılan Ten Kubilay Akman
  => Pusudaki Ten, Vice Versa
  => Cimri ve Çöp Arasındaki Güçlü İlişki Üzerine
  => Demokrasi Kavramı Üzerine Hayli Spekülatif Bir İrdeleme
  => Benim Çöp Bayramım
  => Kamu Yeniden Kurulurken Kadınlara Ne Olacak?
  => Sonsuzluğun Sınırında: Immanuel Kant
  => Kant ve Üniversite İdeası
  => İki Yüzüncü Ölüm Yıldönümünde: Immanuel Kant ve Kantçılık
  => Kant ve Yeni Kantçılık
  => Otuz Beşinci Gece: Ruh, Can, Hayat, Ölüm, Akıl ve Öte Dünya Üzerine1
  => Ölüm Üzerine Tıbbi Çeşitlemeler
  => Ölüme Karşı Ölüm
  => Avrupa İçin Yeni Bir Ethos Üzerine Düşünceler
  => Avrupa ve Ötekileri
  => Sûfî Şiirinin Poetikası
  => Byron ve Romantiklik
  => Kötülük Toplumu ve Biçimin Muhalefeti
  => Balkanlar: Metaforların Çarpıştığı Bir Savaş Alanı
  => Badiou: Etik Üzerine
  => “Semen est Sanguis" Yahudilikte ve Hıristiyanlıkta Kan
  => Âdet Kanaması Tecrübesi: Sınırlar ve Ufuklar
  => Said ve Saidciler ya da Üçüncü Dünya Entelektüel Terörizmi
  => Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken
  => Adorno ve Tanrının Adı
  => Kant, Adorno ve Estetiğin Toplumsal Geçişsizliği
  => Adorno ve Berg
  => İbn Battûta Seyahatnamesi
  => Irak Savaşı ve Sivil Etkinlikler
  => Yamalı Çelişkiler Semti: Saraybosna'dan Yenibosna'ya
  => Halkla Birlikte Bir Çağdaş Kent Söylemi Üzerine
  => Yeni Dünya Düzeninin Sonu?
  => Selçuklular Anadolu’da
  => Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubâd Dönemine (1220-1237) Bir Bakış
  => 13. Yüzyılın Başında Anadolu’da Ticaret
  => Selçuklular Döneminde Anadolu’da Felsefe ve Bilim (Bir Giriş)
  => Nietzsche ve ‘Akla’ İsyan
  => Bizans Manastır Sistemine Giriş
  => Öğrenci Radikalizmi Üzerine Düşünceler
  => 1968’i Yargılamak ya da 68 Kuşağına Mersiye
  => “Gelecekte İnsanlara Çok Güzel Görüneceğiz”
  => Nevroz, Psikoz ve Sapkınlık
  => Üniversitede Psikanaliz Öğretmeli miyiz? Sigmund Freud
  => Psikanalist Kimdir?
  => Nerelisiniz?
  => Irak’a Kant Çıkarması
  => Bizans Şaşırtıyor
  => 12 eylül dosyası
  => FETHİ NACİ: Cesur, Gerçekçi Ve Halkçı... İzzet Harun Akçay
  => SON OKUDUKLARIM- İzzet Harun Akçay
  => Sabahın yalnız kuşları-İzzet Harun Akçay
  => Bir Portre - Cahit Sıtkı TARANCI - Şükran KURDAKUL
  => ŞİİR NEDİR? Cahit Sıtkı TARANCI
  => Afşar TİMUÇİN - Şair Duyarlığı
  => Ahmet KÖKLÜGİLLER - Karacaoğlan'ın Yaşamı ve Şiirleri
  => Atilla ÖZKIRIMLI - Dadaloğlu ve Çevresi
  => Aysıt TANSEL - Metin Eloğlu
  ARAŞTIRMA-İNCELEME
  SÖYLEŞİ
  DENEME
  ATTİLA İLHAN
  ATTİLA İLHAN-KÖŞE YAZILARI
  E-KİTAP
  ANSİKLOPEDİK
  SATRANÇ VİDEO DERSLERİ DÖKÜMANLAR
  SATRANÇ OYNA
  ŞİİR
  DİL ANLATIM TÜRK EDEBİYATI - LİSE KAYNAK
  EDEBİYAT RADYO
  EDEBİYATIMIZDA ŞİİR ROMAN ÖYKÜ (dinle)
  100 TEMEL ESER (dinle)
  100 TÜRK EDEBİYATÇISI (dinle)
  SESLİ KİTAPLAR
  FOTOĞRAF ÇILIK
  E-DEVLET
  EĞİTİM YÖNETİMİ DENETİMİ
  RADYO TİYATROSU
  ÖĞRETMEN KAYNAK
  EDEBİYAT TV
  SÖYLEŞİLER - BELGESELLER TV
  RADYO KLASİK
  TÜRKÜLER
  GAZETELER MANŞETLER
  ÖYKÜ ANTOLOJİSİ
  DERGİLER - KİTAPLAR - KÜTÜPHANELER
  E-DERGİ
  KİM KİMDİR BİYOGRAFİLER
  ZİYARETÇİ DEFTERİ
  İLETİŞİM
  EDEBİYAT OKYANUS
CEZMİ ÜZERİNE BAZI DÜŞÜNCELER

CEZMİ ÜZERİNE BAZI DÜŞÜNCELER
Prof. Dr. Hülya ARGUNŞAH
(Yayınlandığı Yer: Türk Dili, Mayıs 1997, S. 545, s. 510-518)

   Türk edebiyatının ilk tarihî romanlarından biri olan Cezmi, konusunu, 16. yüzyıl Osmanlı-Kırım-İran tarihinden alır. Tanzimat döneminin fikrî temayülle­rine bağlı olarak "İslam Birliği" düşüncesinin savunulduğu eser, yazarının tarih­le yakından ilgilendiği yıllarda, romantik bir bakış tarzıyla yazılmıştır.
   Namık Kemal romanını Midilli'de iken yazmaya başlar. Yayımlanan mek­tupları arasında yer alan Temmuz 1878 tarihli "... zihinde bir büyük roman ter­tip olunuyor. Yazılması üç kitaba muhtaç..." [1] notuna göre telifi 1878 yaz ayla­rında düşünülmeye başlanmıştır. Yazar, 28 Mayıs 1881 tarihinde Recaizade Ekrem'e gönderdiği mektubunda ise Cezmi'den şöyle söz eder: "Ne yazdığımı, ne okuduğumu soruyorsun. Hiçbir şey yazmıyorum, veya tabir-i sahihiyle, memu­riyet hasebiyle evrak-i resmiyye yazıyorum. Tarih okuyorum; felsefiyat okuyo­rum.
   Cezmi’yi ikmal etmek kolay; fakat gönlüm istemiyor: mamafih yakında bi­tireceğim.”[2]
   27 Ağustos 1881 tarihli Menemenli Rıfat Bey'e hitaben yazılmış olan mek­tupta ise “...Cezmi bitti; yani birinci cildi bitti, basılacak: hattâ Celâl de değişti; o da hitam buldu. Yakında ikisi birden basılacaktır.”[3] cümleleri yer almaktadır. Buna göre Cezmfma yazılışı Ağustos 1881'de tamamlanmıştır. Buna göre Cezmi'nin yazılışı Ağustos 1881 'de tamamlanmıştır.[4]
   Cezmi, yazılması henüz tamamlanmadan cüzler hâlinde basılmaya başlanır. Oldukça uzun ve hâdiseli geçen bu baskı faaliyeti şubat 1880'den başlayıp aralık 1883'e kadar devam eder. Buna göre romanın cüzler hâlindeki basımı ancak üç sene dokuz ayda tamamlanabilmiştir.[5] Fakat basılan her cüz, büyük bir ilgi ile karşılanır ve çabucak tükenir. Hatta sahaflarda fahiş fiyatlarla alıcı bulur. Bu sebeple, beşinci cüzün basımı sırasında baskı durdurularak yeniden, ilk cüzün baskısına başlanır. Bu hâdiseye kızan Namık Kemal, yine Menemenli Rıfat Bey'e yazdığı mektupta şikâyetlerini dile getirir.[6]
   Cezmi, yazarı tarafından ancak birinci cildi yazılabilmiş bir eserdir. Roman, kahramanlarından biri olan Cezmi'nin ismini taşıyor olmasına rağmen bu adı ta­şıyan kahramandan çok, tarihe mal olmuş başka bir kahramanın, Adil Giray'ın romanı olarak ortaya çıkmıştır. Kaynaklar buna dayanarak, bu romanın tamam­lanmamış olduğunu belirtmektedirler. Eserin ilk birkaç baskısında “‘Tarihe müstenid hikâye’, 1. cüz, 1. tab'ı”[7] ibareleri okunduğuna göre devamının yazılması düşünülmüş, ancak bazı sebeplerle roman yarım bırakılmıştır. Bu sebeplerden biri, Namık Kemal'in romancılığının bu eseri tamamlamaya yetemeyişidir.
   Mahur Beste isimli yarım bir tarihî romanın sahibi olan Tanpınar da, Na­mık Kemal'in hazır hikâyeden hareket eden ve tarihe çok bağlı kalan muhayyi­lesinin bu romanı tamamlamaya yetmediğini söylemektedir. “Namık Kemal an­cak gözünün önünde olan şeyleri tasvir edebilirdi. Müşahede çok kuvvetli idi. (...) Fakat karşısında bulunmayan âlem onun için yok demekti. Daha kısa iste­nirse muhayyilesi kıttı. Bundan hayal âlemi kıttı manası çıkarmamalı. Bütün es­ki şiir âlemi onun emrinde idi ve daima parlak hayaller bulabilirdi. Fakat zen­gin bir imaj dünyasına sahip olmakla, geniş bir muhayyileye sahip olmak ara­sında büyük bir fark vardır. Muhayyile itibarıyla Namık Kemal zayıftır. Piyes, roman, velhâsıl inşaî rüyete muhtaç olan her şeyde zayıftır.”
   Ahmet Hamdi Tanpınar’ın bu yorumu, Cezmi hakkında yapılan diğer değer­lendirmelerle birlikte düşünülür ve romanın da kaynaklarıyla bir mukayesesi yapılırsa eserin aslında tamamlanmış olabileceği kanaati ortaya çıkmaktadır. Bi­lindiği gibi yazar, yaşadığı devrin çeşitli meselelerine ışık tutacak tarihî hâ­diseleri anlatmak için böyle bir romanı yazmaya başlamıştır. Namık Kemal'in, hem Cezmi’nin yazıldığı yıllarda hem de onu takip eden yıllarda tarihle ne kadar yakından ilgilendiği bilinmektedir. Belki de Cezmi, çeşitli tarihî hâdiselerin izahı ve hâllini edebî türler yoluyla da yapmak bu vesileyle devrine mesajlar ver­mek isteyen Namık Kemal'in bir seri hâlinde yazmayı düşündüğü romanların 'merkez kahramanı' olarak tasarlanmıştı. Buna göre yazar, bu yıllardaki gazete­cilik faaliyeti dolayısıyla çok yaygın olan tefrikanın oluşturduğu bir geleneğin ve geleneksel anlatı türlerinin tesiriyle Cezmi'yi, destan kahramanı gibi bambaş­ka hâdiseler içerisinde yeniden ortaya çıkaracak, onun etrafında söylemek iste­diklerini söyleyecekti.
   Romanda Cezmi'nin yetişmesi, İran savaşlarında gösterdiği kahramanlık bu esnada tanıdığı Adil Giray'ı kurtarmak için İran'a gidişi ve orada başından geçenler anlatılır. Ancak eserde vakanın asıl ağırlık noktasını Adil Giray'ın İran sarayındaki macerası teşkil etmektedir. Eserin yazılan kısmı, Adil Giray'ın ve İran sarayında geçen maceranın yükünü taşıyan iki kadın kahramanın, Perihan ve Şehriyar’ın öldürülmeleriyle tamamlanmış olur. Böylece romanın başından itibaren Cezmi'yle yapılan mukayeseler yoluyla kurulmaya başlanan Adil Gi­ray'ın macerası da biter. Cezmi ise, daha sonraki birçok tarihî romanlarda tipik örnekleri görülecek olan kahramanlar gibi yeni maceralarını yaşamak, yeni vak’alar içerisinde yer alarak modern destan kahramanı rolünü yüklenmek üzere tekrar yola çıkar.
   Cezmi, örneklerine tarihî romanlarda çok sıklıkla rastlanılan bir tiptir. Ta­rihî roman yazarları, vak'aya yapmak istedikleri çeşitli müdahaleleri bu kahra­manları vasıtasıyla gerçekleştirirler. Bu vesileyle tarihte açıklayamadıkları hâdi­seleri, dolduramadıkları boşlukları da olağan dışılığa müsaade etmeyen romanın dünyasında daha gerçekçi bir vasıtayla hâlletmek imkânını kazanırlar. Çoğu za­man esrarengiz nitelikleri olan bu tipler aynı zamanda usta birer savaşçıdırlar. Siyaset bilirler, bilgelik ölçülerinde akıllı ve kültürlüdürler. Devlet meseleleri­nin çözümlenmesi gereken bütün dar zamanlarda, her yerde ortaya çıkar, görevlerini yaptıktan sonra da kaybolurlar. Murat Sertoğlu'nun Battal Gazi'si, Oğuz Özdeş'in Kara Pençe'si, Mustafa Necati Sepetçioğlu'nun isimleri değiştiği hâlde özellikleri değişmeden ciltler boyu devam eden tipleri bunlara örnektir. Romana bu açıklamaların ışığında bakıldığında, belki de Cezmi'nin macerasının asıl baş­laması gereken yerde romanın yazılmasının bırakıldığı düşünülse bile hiç ol­mazsa Adil Giray'ın etrafında kurulan vak'a tamamlanmıştır. Bu sebeple bir an­lamda romanın da bittiği söylenebilir. Çünkü her ne kadar roman, isminden iti­baren Cezmi'nin hikâyesiymiş gibi sunulsa da aslında Adil Giray'ın hikâyesi ol­muştur. O da kahramanının ölümüyle kapanmıştır. Namık Kemal'in eser boyun­ca sadık kaldığı tarihî kaynaklarda ve aynı hâdisenin anlatıldığı Dobruca Tatar­ları arasında söylenen Adil Sultan destanında maceranın, romanın bittiği nokta­da sona erdiği görülmektedir.
   Cezmi'de “âdeta bir nev'î biyografik romana başlamış ve bitiremeden terk etmiş”[8] olan Namık Kemal'in asıl zorluğu, hazır hikâyenin boşluklarını doldura­cak yaratma ve yeniden inşa etme kabiliyetine tam manasıyla sahip olamaması­dır. Bu, genel manada bütün tarihî roman yazarlarının önemli sıkıntılarındandır. Çünkü tarihî roman yazabilmek için ilgilenilen dönemin sadece tarih olarak bi­linmesi yeterli değildir. O dönemle ilgili teferruatlı tarihî, folklorik hatta etnografık bilgi ile bunların bilgi olmaktan çıkarılıp yaşanılır hâle getirilmesini sağla­yan zengin bir muhayyele gerekmektedir. Ahmet Hamdi Tanpınar, 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi’nde Cezmi’nin eksik taraflarından birinin de mahallî renk ve devir hayatını veren tasvirlerin zayıflığı olduğunu belirtmektedir. Aynı hü­küm bir başka yazıda tekrarlanmaktadır: “Teferruat ekspoze hâlinde kaldıkça daima zengindir, fakat haricî âlem, peyzaj, mahallî renk,  velhâsıl tarihî bir ro­manda bulunması tabiî olan bütün hususiyetler unutulmuştur.”[9] Edebî görüşleri­ni ifade ettiği yazılarında romandan söz ederken bu türde iki deneme yaptığını ancak belki de kabiliyetsizliği yüzünden başarılı olmadığını kaydeden yazar[10], Cezmi’ye bütün bir devri, tarihi, ideolojiyi, tecrübeyi toplayan bir eser yazmak için başlamış ama eserini tarih dışındaki teferruatı canlandırma noktasında ta­mamlayamamıştır. Hâlbuki Namık Kemal, gerek romanlarında gerekse tiyatro­larında karakterlerini yaratırken, onların ruhî maceralarını tertip ederken, kahra­manlarının kişilikleriyle eserin vak'ası arasında yakınlık kurmaya çalışırken tam bir yazar sezgisiyle hareket etmek istemiştir.
   Aynı intibalara Ömer Faruk Akün de sahiptir. Akün, romandaki şairane ha­yallere de dikkati çeker: “Muharrir bu eserde şairane hayaller peşinde koştuğu için, buradaki tasvirlerinde hakikat ile teması kaybetmiştir. Cezmi, bir romanda bulunması icap eden ve ona tarihî havayı veren tasvirlerden mahrumdur.”[11] Cezmi’de eksik olan ve devamının yazılmasını da engelleyen şey; yazarın tarihi dolduracak olan romancı sezgisinin zayıf olmasıdır. Üstelik, Namık Kemal bir ideolog tavrıyla eserini teze teslim eder. Bu seçim ise eserin Cezmi etrafında ye­niden kurgulanmasını engeller.
   Elde bulunan yazılmış kısmıyla Cezmi, “…Sokullu'nun ölümü ile imparator­lukta başlayacak olan fecaat ve keşmekeş devrinin geniş ve canlı bir tablosu­nu”[12] ihtiva etmektedir. “Bu geniş tablonun ortasında, Namık Kemal'in en iyi ta­raflarını şahsiyet ve seciyesinde taşıyan kahraman, henüz bu ahlâkî inhilâlin yüz göstermediği iyi devirlerin bir yadigârı olarak yaşayacak ve mücadele edecekti. Kitabın hazırlığı da bunu gösterir.[13] Ne yazık ki roman beklenen macerasıyla tamamlanamaz. Ama tamamlanabilmiş olsaydı ya da elimizde bu romana ait bir plân bulunsaydı: Tanpınar'ın deyimiyle “... kitabın birinci cildini âdeta sevimli bir figüran gibi dolaşan kahramanın, romana adını vermesindeki sırrı hatta biz­zat eserin yazılmasının hikmetini öğrenecektik.”[14] Eldeki cilt âdeta Cezmi’nin kendini yetiştirdiği gençlik seneleridir. Yeni eserin tamamlanabilmiş olması hâlinde yazarın yeniden inşa kabiliyetini, Osmanlının bu zor yıllarında müesse­selerinin durumunu ve Namık Kemal'in bunlara karşı aldığı tenkidi tavrı rahat­lıkla takip etmek de mümkün olabilecekti. Ne yazık ki Namık Kemal Cezmi’de romanını devam ettirebilmek ve tarihî roman türünün ilk örneklerinden birini verirken başarılı olabilmek için eline geçen fırsatları tam manasıyla değerlendi­rememiştir.
   Romanın yarım kalışına bir başka sebep olarak, yazılış ve basılışından kısa bir süre sonra yazarın ölümünü de düşünmek gerekir. 1877'de Midilli'de otur­maya mecbur tutulan 1879'da oraya mutasarrıf tayin olunan Namık Kemal, siya­setten çok uzak olduğu yıllarda Cezmi’yi yazmaya başlar ve basılmış olan kısmı­nı tamamlar. Ama aynı yıllarda Celâleddin Harzemşah piyesinin yeniden ele alınıp yazılışı ile “Mukaddime-i Celâl”in hazırlanışı da vardır. Bu sırada şiddet­li bir zatürreden de mustarib olan yazar, buradan Rodos'a tayin olunduğunda (1884) ciddî bir şekilde Osmanlı Tarihi’ni yazmaya koyulmuştur. Osmanlının tarihini yeniden ortaya çıkaracağı inancıyla başladığı bu faaliyetinde daha önce yazılmış tarihî bazı bilgileri çürüttüğünü ya da düzelttiğini söyleyen yazar, ese­rini ilmî olmaktan uzaklaştıran kusurlarına karşılık Osmanlı tarihinin birçok me­selesini kurcalamıştır. Bir yandan da zatürre ile mücadele eden Namık Kemal, nihayet 1888'de Sakız'da bu hastalığa yenik düşerken memuriyet hayatının uğra­şıları, Osmanlı Tarihi ile meşguliyeti yüzünden de Cezmi’ye yeniden dönmek fırsatını bulamamış olmalıdır. Elbette buna ilâve olarak Cezmi’nin son cüzleri­nin basımı için uzun zaman Meclis-i Maarif’in iznini bekleyen yazarın incindiği­ni düşünmek de gerekir. Özellikle Osmanlı Tarihi’nin yasaklanması hatta topla­tılması yazarı iyice yormuş olmalıdır.
   Cezmi’nin yarım kalışının sebeplerinden bazılarını yazılış sebeplerinde ara­mak gerekir. Namık Kemal’in romantizmin tesirinde olmak, muasırlarına mesaj­lar vermek, tarih şuuru uyandırmak ve devrini tenkit etmenin dışında Cezmi’yi yazmasını icap ettiren başka sebepleri de olmalıdır. Romanın asıl vak’asına pek fazla müdahale etmeyen Cezmi gibi bir kahramanın, başka tarihî meseleleri izahta kullanılması, başka tarih sahnelerine monte edilmesi de mümkün olduğu hâlde Namık Kemal'e özellikle bu tarihî dönemi seçtiren iki sebep daha tespit edilebilir. Bunlardan biri, yazarda İttihat-ı İslâm fikrini hazırlayan İran’la ilgili çocukluk yıllarına dayanan birikimi, diğeri ise bu yıllara kadar uzanan Kırım’la ilgili meseleler ve münasebetlerdir.
   Tanzimat’ı takip eden yıllardaki yaygın ideolojilerden biri İttihat-ı İs­lâm'dır. Namık Kemal bu ideolojiyi mezhep mücadelelerinin içerisinde görmüş ve değerlendirmiştir. Sadık Tural, Cezmi ile ilgili değerlendirmelerinde romanın kaynağı hakkındaki tespitlerinden birini şöyle özetler: “Namık Kemal’in biyog­rafisinden bildiğimiz bir husus var: Kars'ta dedesinin yanında geçen millî ben­lik ve kimliğinin oluştuğu yıllarda, Türk - Fars ilişkilerine dair, halk öfke ve yo­rumunu, mezhepçilik şeklinde ortaya çıkan bölünmelere ait olayları dinleyen küçük Kemal hiçbirini hazmetmez. Serhad Kars'la Kır Serdarı Kara Veli’den muhtemelen Köroğlu kolları ve diğer - Türk menakıbını dinleyen; şiir zevkine sa­hip Müderris Hâmid Efendiden ders alan Kemal’in, Cezmi’de ele aldığı sosyopoliıik meseleleri, on üç yaşından itibaren düşünmüş olduğuna hükmedebiliriz.”[15]
   Osmanlı, İran’la birçok kayıplarla sonuçlanan muharebeler yapmış, bu mu­harebelerde ise Kırım Kalgay’larından yardım istemiştir. İslâm dünyasını temsil eden güçlerin birbiriyle mücadelesi ve birbirlerini kırmaları demek olan bu mu­harebeler, 19. yüzyılın ikinci yansında belirsizlikleri yaşayan Osmanlının kendi­sine İslâm dünyasında bir kuruluş ümidi arayan aydınına ilham kaynağı olmuş­tur. Namık Kemal de Osmanlı Kırım-İran üçgenini tarihî münasebetleri ve me­seleleri açısından düşünerek 16. yüzyıldan bir dilimi romanına alarak devrine cevaplar vermeyi istemiştir.
   Eserini yazarken tarihten bir an bile ayrılmayan üstelik de dipnotları yoluy­la Hammer'e Naima'ya başvuran Namık Kemal, realist bir tarihçi tavrını roman­tizmine ilâve eder. Fakat yeniden inşa dediğimiz sanat zihnilikle çelişir. Hâlbuki Namık Kemal gibi bir yazarın yarattığı kahramanlarını kendileri olarak özgür yaşamalarına bırakması mümkün değildir. Romanın bundan sonraki kısmı yazılabilseydi de bundan farklı bir sonuç ortaya çıkamayacaktı. Çünkü Osmanlı Tarihi’nin “ifade-i meram”ında belirttiği gibi onun tarihe gidişi, insan iradesinin, akislerin orada buluşuyla "(...) bu mevzuda esas yeri Adil Giray’la Perihan’a ait fasıl tutmaktadır. Ki­tap; bu şekli ile kalınca, hatta Cezmi ismi bile lüzumsuz olurdu. Asıl Cezmi ro­manının, asrının bu suretle en güzel taraftarıyla beslenmiş olan genç adamın İs­tanbul’dan sonra başlayacağı düşüncesi gayet tabiîdir. Filhakika ikinci cilt ta­mamlansaydı, bu kadar güzel bir şekilde teşekkülünü yapmış olan genç askerin kendi ahlâkî ve cibillî meziyetleriyle taban tabana zıt bir zemin üzerinde, XVI. asır sonu imparatorluğun müfessih havası içinde muasırları ile yaptığı büyük tezadı görecektir ve Cezmi muhakkak ki, “devlet ve milleti” kurtarmak için nefsi­ni muhataralara atacak ve kanlı akıbetine,  mücadele zevkinin neşesiyle ve Na­mık Kemal'in kahramanları için tabiî olan o “Sünnî” imanla gidecekti. Şüphesiz ki, bir başka tarz-ı hâl de teklif edilebilir: O da Cezmi’nin İstanbul’a döndükten sonra, muhitin tesiriyle bozulması ve sırf iktidar ve ikbal hırsıyla bir ihtilâl çı­kartmağa gidecek kadar değişmesi keyfiyetidir. Fakat buna çok ihtimal verile­mez. Çünkü bu tarzda bir plân tasavvuru için Namık Kemal’den çok başka türlü bir muharrir lâzım gelir. Namık Kemal, içtimaî âmillerin şahsiyet üzerinde nüfuz tesirlerin pek kabule mütemayil değildir. Sonra eserlerindeki şahsiyetleri daima hazır ve yekpare olarak alır. Onlar için haricî sâiklerle bir oluş kabul et­mez. Nihayet Cezmi'nin hazırlanış tarzı da böyle bir fedakârlığa muharrinin ra­zı olamayacağını göstermektedir.”[16]
   Namık Kemal tezli roman yazarıdır. Buna bağlı olarak Cezmi ve Namık Kemal’in romancılığı konusunda sorulacak en doğru soru yazarın başarılı bir ro­mancı olup olmadığından çok bu romanın yazılış amacına ulaşıp ulaşmadığı noktasında olmalıdır. Namık Kemal, Cezmi romanında romanını yazış amacına ulaşmış mıdır?
   Tarihî bir romancı olarak Cezmi çöküş psikolojisi içerisinde Osmanlı aydı­nının parlak geçmişine sığınmasını ifade eden romantik bir tavrın sonucudur. “Tarih romancısının, dönemin olumsuz şartlarından bunalan bir mizaca sahip bulunan tahkiyeli eser yazarı olduğu malûmdur. Tarihe bakışın ‘şahsileşmesi’nin tabiî olmasının ise, muhatap alınan nesillere, vatan ve millet sevgisini, dürüstlü­ğü, fedakârlığı aşılama düşüncesine bağlanacağı açıktır.”[17]
   Namık Kemal bu eseriyle, başka kaynaklarca da anlatılan vak’a ve insanlar­la devrine, o günler için kurtarıcı ideoloji olarak görülen “İslâm birliği rüyasını bir romanla da tespit etmek”[18] ve mesaj vermek istemiştir. Yani yazar tarihi, te­zini vermek için zemin olarak kullanmıştır. Bunun için de tarihi ve şahsiyetleri­ni yeni bir işlemeye tâbi tutmuş, yönlendirmiş, direktifleri doğrultusunda davranmalarını, onun istediklerini söylemelerini istemiştir. Bu maksatla Osmanlı Tarihi isimli çalışmasında da olduğu gibi kendisine özgü değerlendirmeler yap­mıştır. Sadık Tural, Namık Kemal’e ait “resmî belge ve bilgiyi aşan bu tür değerlendirmeleri-Namık Kemal’in mizacını dikkatten kaçırmadan-okumakta fayda vardır”[19]uyarısını yapmaktadır.
   İdeolojik romanlar ideolojinin, tarihî romanlar tarihin bütün boyutlarının öğrenilebileceği ve takip edilebileceği kaynaklar olamazlar. Edebî eserler değiş­tirme, yeniden kurma, hayal gibi “fiktif” dünyalarıyla sanatın ilgi alanı içerisin­dedirler. Fakat bütün edebî eserler sanatın ölçüleriyle çatışmayan bir mesajı mutlaka taşırlar. Cezmi mesaj vermek için yazılmıştır ve yazarı bir romancı id­diasına sahip değildir. Romanın bir tarafının yarım kalışının sırrı burada yat­maktadır.
   [1] Haz. F.A. Tansel, Namık Kemal’in Hususî Mektupları, C.III, TTK Yay.. Ankara 1973, s. 179.
   [2] Namık Kemal'in Husûsî Mektupları, C. III, s. 85.
   [3] a.g.e., s.93.
   [4] Ömer Faruk Akün, “Namık Kemal” mad. İslâm Ans., MEB Yay., C.9. s. 64.
   [5] Ömer Faruk Akün, “Namık Kemal’in Kitap Halindeki Eserlerinin İlk Neşirleri”, Türkiyat Mecmuası, C. XVIII (1973-1975), İstanbul 1976, s. 64.
   [6] Önder Göçgün, Namık Kemal, KTB. Yay., Ankara 1987, s.57.

İLETİŞİM edebiyatokyanus@gmail.com  
   
edebiyatokyanus 640583 ziyaretçi (1178368 klik) kişi burdaydı!
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol