edebiyatokyanus
İÇERİK  
  ANA SAYFA
  YAZILAR
  => Attila İlhan Şiiri-DoDoç.Dr. Yakup ÇELİK
  => Bunalım Edebiyatı ve Modernizmin Sorunları-Svetlana Uturgauri
  => Karagöz'e Ezgi-Satı Erişen
  => Orta Oyunu Eksikliği-Nihal Türkmen
  => Orta Oyunu ve Karagöz-Nihal Türkmen
  => Dilin Yapısı ve Toplumun Yapısı-Emile Benveniste
  => Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık-İrem Onursal
  => Asansörle Yükseltilmek İstenen Çukurlar-Can Yücel
  => KÜLTÜR VE ÖTESİ-Cemil MERİÇ
  => Türkoloji-Cemil MERİÇ
  => Tevfik Fikret ve Batı Retoriği-Rıza Filizok
  => Estetik tarihimize bir bakış-Arslan Kaynardağ
  => MÜRSEL MECAZ-Rıza FİLİZOK
  => Başlıca Dil Bilimi Akımları-Prof.Dr. Rıza FİLİZOK
  => ZİYA OSMAN SABA’NIN NEFES ALMAK ADLI ŞİİR KİTABINDA -Yrd. Doç. Dr. Safiye AKDENİZ
  => HİKAYE VE ROMANDA “ANLATICI”YA GÖRE METİN TİPLERİ, - Yard. Doç. Dr. Safiye AKDENİZ
  => GÖSTERGEBİLİM-Yard. Doç. Dr. Mustafa Ö Z S A R I
  => TÜRKİYE'NİN ÖNEMİ-Emre Kongar
  => KÜRESELLEŞME VE KÜLTÜREL FARKLILIKLAR ÇERÇEVESİNDE ULUSAL KÜLTÜR-Prof. Dr. Emre Kongar
  => TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL ÖZ-ANLAYIŞI: AVRUPA BİRLİĞİ İÇİN BİR ZENGİNLİK-Emre Kongar
  => BARIŞ KÜLTÜRÜ VE DEMOKRASİ-EMRE KONGAR
  => GOP NEYİ AMAÇLIYOR, NEYİ GERÇEKLEŞTİREBİLİR-EMRE KONGAR
  => YENİ EMPERYALİZM, HUNTINGTON VE ELEŞTİRİSİ-Emre Kongar
  => KÜRESELLEŞME BAĞLAMINDA TÜRKİYE-Emre KONGAR
  => DEMOKRASİ KÜLTÜRÜ SORUNLARI-Emre Kongar
  => AVRUPA BİRLİĞİ'NE "ONURLU VE BAŞI DİK" GİRİŞ NE DEMEK-Emre Kongar
  => TOPLUMSAL VE SİYASAL GELİŞMEMİZİ ETKİLEYEN MARKALAR-Emre Kongar
  => KÜRESELLEŞME, MİKRO MİLLİYETÇİLİK, ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK, ANAYASAL VATANDAŞLIK-Emre KONGAR
  => NİYAZİ BERKES'DE ÇAĞDAŞLAŞMA KAVRAMI-Emre KONGAR
  => KEMAL TAHİR-Hilm Yavuz
  => OYUNLARIM ÜSTÜNE-Nazım Hikmet
  => OYUN YAZARI OLARAK-Ataol Behramoğlu
  => POPÜLER EDEBİYAT- M. Orhan OKAY
  => HER SÖZ BİR ŞEY SÖYLER-Feyza HEPÇİLİGİRLER
  => Tiyatronun Kökeni, Ritüel ve Mitoslar
  => ROMANDA KURMACA VE GERÇEKLİK
  => Fuzûlî’nin Hikaye-i Leylâ ve Mecnun’u
  => SEZAİ KARAKOÇ ve HİS “;KAR ŞİİRİ”;-Selami Ece
  => İSTANBUL’UN AHMED MİDHAT EFENDİNİN ROMANLARINA TESİRİ
  => AHMET MİDHAT’A ATFEDİLEN BİR ESER: “HÜKM-İ DİL” VE MANASTIRLI MEHMET RIFAT
  => CEZMİ ÜZERİNE BAZI DÜŞÜNCELER
  => "EDEBİYATEĞİTİMİ"NDE "EDEBÎ METİN"İN YERİ VE ANLAMI
  => Mustafa Kutlu ve Rüzgârlı Pazar
  => BİR BİLİM ADAMININ ROMANI” ÜZERİNE GEÇİKMİŞ BİR TAHLİL
  => ÖLÜMÜNÜN 50. YIL DÖNÜMÜNDE
  => “MİT”TEN “MODERN HİKÂYE” “HİKÂYE”NİN SERGÜZEŞTİ
  => EDEBİYAT DİLİ/EDEBÎ DİL
  => BİR NESLİN VEYA BİR ŞAİRİN ROMANI: MÂİ VE SİYAH
  => İSTİKLÂL MARŞI’NIN TAHLİLİ
  => CAHİT KÜLEBİ
  => TEVFİK FİKRET’İN ŞİİRLERİNDE TRAJİK DURUM
  => MEHMED RAUF’UN ANILARI yahut EDEBÎ HATIRALARIN YAYIMI ÜZERİNE BİR DENEME
  => MEÇHUL BİR AŞKIN SON NAĞMELERİ: TEVFİK FİKRET’İN “TESADÜF” ŞİİRLERİ / YARD. DOÇ. DR. NURİ SAĞLAM
  => Tarihsel Romanın Eğitimsel İşlevi
  => ALIMLAMA ESTETİĞİ VE EDEBİYAT ÖĞRETİMİ1
  => Tanzimat Dönemi Oyun Yazarliginda Batililasma
  => SİNEMA VE EDEBİYAT TÜRLERİ
  => EDEBİYAT EĞİTİMİ, ESTETİK BİR HAZZIN EDİNİMİ
  => EDEBÎ TENKİT
  => ADALET AĞAOĞLU’NUN DAR ZAMANLAR ÜÇLEMESİNDE KİMLİK SORUNU
  => Halit Ziya ve Mehmet Rauf'un hayatları ile romanları
  => YAZIN VE GERÇEKLİK
  => MİLLÎ EDEBİYAT
  => HECE-ARUZ TARTIŞMASI/ Arş.Gör.Oğuzhan
  => AHMET HAŞİM’İN ŞİİRLERİNDE ATEŞİN DİLİ / ARŞ. GÖR. VEYSEL ŞAHİN
  => ROMAN TEKNİĞİ BAKIMINDAN YABAN
  => TANZİMATTAN GÜNÜMÜZE COCUK EDEBİYATI
  => KADIN VE EDEBİYAT
  => Şiirin Temel Özellikleri-Christopher Caudwell
  => EDEBİYAT EĞİTİMİ: HERMENEUTİK BİR YAKLAŞIM Vefa TAŞDELEN
  => VOLTAİRE VE ROUSSEAU ETRAFINDA AYDINLANMA ÇAĞI FRANSIZ YAZINI
  => TÜRKİYE’DE ULUSAL KÜLTÜR TARTIŞMALARI BAĞLAMINDA ÇAĞDAŞ UYGARLIK SORUNU
  => EDEBİYATIN DİLİ ÜZERİNE
  => TARİHİN SINIFLANDIRILMASI
  => Türk Milletini Uyandıran Adam: Attila İlhan
  => EDEBİYAT DERSLERİNİN İÇERİĞİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ KONUSUNDA
  => "Yalancı şöhretlerin Gerçek Yüzünü Ortaya Koydum"-Hilmi Yavuz
  => AVRUPA BİRLİĞİNİ YARATAN NEDENLER VE TÜRKİYE Metin AYDOĞAN
  => DİVAN ŞİİRİYLE HALK ŞİİRİNDE ORTAK BİR SÖYLEYİŞ BİÇİMİ
  => divan şiirindeki sevgili tipini alaya alan bir roman
  => ALIMLAMA ESTETİĞİ VE EDEBİYAT ÖĞRETİMİ
  => BAĞLANMA VE ÇELİŞKİ
  => Antik Çağ’da Tarih Yazmak
  => TARİHÎ ROMANDA POST-MODERN ARAYIŞLAR
  => Kültürel Batılılaşma
  => GARPÇILAR VE GARPÇILAR ARASINDAKİ FİKİR AYRILIKLARI
  => Harf Devrimi Üzerine Yeniden Düşünmek
  => EDEBİYAT ÖĞRETİMİNDE WALDMANN MODELİ
  => KEMÂL AHMED DEDE VE TERCÜME-İ MENÂKIB-IMEVLÂNÂ’SI
  => TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ İÇERİSİNDE URDUCA
  => Avrupalılaşmak mı, Avrupalılaştırmak mı?CEMİL MERİÇ
  => ŞAİRANE BİR ÇEVİRİ yahut TOPLUMBİLİMİN SERÜVENLERİ Cemil MERİÇ
  => 47 LİLER YAHUT BİR ROMANIN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ
  => ZAMAN, ZAMAN – I TERAKKİ Cemil Meriç,
  => Kırk Ambar (Cilt1)
  => KADIN RUHU, Cemil Meriç
  => Umrandan Uygarlığa-C.Meriç
  => Balzac’tan önce modern roman-Cemil Meriç
  => ARİSTARK’LA ZOİL-c.meriç
  => ELİNDE CENNET AÇAN ZEND AVESTA- c.meriç
  => SELEFÎLİK–SÛFÎLİK VE ÂKİF-SÜLEYMAN ULUDAĞ
  => Mehmet Âkif- Mâhir İz’e Yazdığı Mektuplar
  => DİDO SOTİRİYU’NUN ROMANI GİBİ BİR ROMANIMIZIN OLMAYIŞI
  => HİLMİ YAVUZ’UN DENEMECİLİĞİ
  => İRONİ KAVRAMI, GERÇEKÜSTÜCÜLÜK VE ERCÜMEND BEHZAD LAV ŞİİRİ ÜZERİNE
  => OKUNAMAYAN ROMANLAR
  => Gelenekçilik Geleneğe Dahil Değil
  => Türk Tiyatrosunda İronik Söz, İronisiz Metin
  => Postmodernist İroni
  => NÂZIM HİKMET ŞİİRİNİN SİYASİ ETKİLERİ
  => NÂZIM HİKMET ŞİİRİNDE SİNEMASAL ÖĞELER
  => Savaş
  => Newton, Goethe ve Sosyal Bilimler
  => Bir Afyon (!) Olarak Diktatörlükten Demokrasiye Futbol
  => Adorno Yüz Yaşında
  => Theodor Adorno: Kültür Endüstrisini Yeniden Düsünürken
  => ADORNO'NUN KÜLTÜR ENDÜSTRİSİ KAVRAMI ÜZERİNE
  => ADORNO’NUN KÜLTÜR ENDÜSTRİSİ KAVRAMI ÜZERİNE
  => Frankfurt Okulu
  => TARİHİ MADDECİLİK VE KAPİTALİZM - ÖNCESİ TOPLUMLARASYA TOPLUMU - FEODALİTE Asaf Savaş AKAT
  => POSTMODERNİZM GEÇ KAPİTALİZMİN KÜLTÜREL MANTIĞI
  => Postmodernizm Ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı 2
  => Postmodernizm Ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı 3
  => DİMİTRİ KANTEMİR'İN DOĞUBİLİM ARAŞTIRMALARINA KATKISI Georges Cioranesco
  => DİMİTRİ KANTEMİR'İN DOĞUBİLİM ARAŞTIRMALARINA KATKISI Georges Cioranesco 2
  => II. MEŞRUTİYET'TE SOLİDARİST DÜŞÜNCE: HALKÇILIK Zafer Toprak
  => II. MEŞRUTİYET'TE SOLİDARİST DÜŞÜNCE: HALKÇILIK Zafer Toprak 2
  => Türkoloji Araştırmaları Makaleler Veritabanı
  => Yeni Makaleler
  => Türkoloji Araştırmaları Dergisi
  => Türkoloji Makaleleri
  => ŞAİR DUYARLILIĞI Afşar TİMUÇİN
  => Yazılar.....
  => SEÇME YAZILAR
  => EDEBİYAT Tez / Makale / Kitap ara
  => Orhan Pamuk: Babamın bavulu Nobel konuşması
  => PiVOLKA'da Çıkan Yazılar
  => Amin Maalouf Üstüne
  => Öykünün Yüzyılı /Feridun ANDAÇ
  => Cumhuriyet Dönemi Türk Felsefesinde Bir Hareket Noktası Olarak Teoman Duralı-oktay taftalı
  => Sofist Bilgeliğin "Empirist" Dayanakları Üzerine 0.TAFTALI
  => Birlik ve Liderlik Hayalleri O.TAFTALI
  => Eğitilemeyen Bir Varlık Olarak İnsan O.TAFTALI
  => Çağdaş Bir Tarım Toplumuna Doğru O.TAFTALI
  => Sosyo-Politik Bağlamda Bir Dekadans Olarak Bilgi Toplumu O.TAFTALI
  => Aşkla Varolan Hayatlar O.TAFTALI
  => Batı Medeniyetinin Mutsuz Çocuğu Entelektüel O.TAFTALI
  => Nihat Genç Yazıları
  => Batılı Tarih Bilimi ve Tarihin Mantığı
  => Bir Hayat Alanı Olarak Aile O.TAFTALI
  => Bir Savaşın Kavramları Üzerine
  => Çalışma ve Erdem Kavramları Arasındaki İlgi Üzerine O.TAFTALI
  => Değer Üreten Hayatlar
  => Doğu'nun Hayal Ülkesi O.TAFTALI
  => Dostlukla Yükselen Hayatlar O.TAFTALI
  => Şiirimizin Hazin Sonu O. TAFTALI
  => Soğuk ve Sıcak Hayatlar OKTAY TAFTALI
  => Yalanın Fenomenolojisi O. TAFTALI
  => Günümüzde Medya Kılavuzluğu - Günümüzde Medya Kılavuzluğu
  => Ermeni Meselesinin Kökenini Batının Irkçılığında Aramak Lazım Prof. Dr. Türkkaya Ataöv
  => Osmanlı’dan Lozan’a Musul-Kerkük
  => “Sözümü Tutamadım, Artık Yaşayamam” Turhan Feyizoğlu
  => Gerilla Mustafa Kemal ve Türk Yurtsever Kurtuluş Hareketi Turhan Feyizoğlu"
  => SİYASİ TARİH YAZILARI -YEREL TARİH YAZILARI
  => Yazarlar - yazılar
  => TÜRKİYE’DE MUHAFAZAKÂRLIĞIN DÜŞÜNSEL - SİYASAL TEMELLERİ
  => yazılar 1
  => yazılar2
  => türk dünyası
  => Derin devlet
  => YAZILAR,
  => SOSYOLOJİ.
  => YAZILAR,,.
  => TANZİMAT DÖNEMİ
  => İdealizm-Realizm
  => Cemil Meriç..
  => ilhan berk
  => NİYAZİ BERKES’İN TÜRK KİTLE İLETİŞİM TARİHİNE KATKILARI
  => yazılar.
  => yazılar..
  => yazılar,
  => yazılar,,
  => yazılar.,
  => YAZILAR.
  => YAZILAR..
  => YAZILAR-
  => YAZILAR-,
  => yazılar.1
  => y.1
  => y.2
  => y.3
  => y.4
  => y.5
  => y.6
  => y.7
  => y.8
  => y.9
  => y.10
  => y.11
  => y.12
  => y.13
  => y.14
  => y.15
  => y.16
  => y.17
  => y.18
  => y.19
  => y.20
  => y.21
  => y.22
  => y.23
  => y.24
  => y.25
  => y.30
  => y.31
  => y.32
  => y.33
  => y.34
  => y.35
  => y.36
  => y.37
  => y,38
  => y.39
  => y.40
  => y.41
  => y.42
  => y.43
  => y.44
  => y.45
  => y.46
  => y.47
  => İnsan-Mekan İlişkileri
  => SANAT VE ELEŞTİRİ
  => Türkiye’de olumsuz Pierre Loti eleştirileri
  => TÜRKiYE’DE MODERN EDEBİYAT ELEŞTİRİSİ
  => ATATÜRK,
  => MAKALELER:
  => MAKALELER,
  => yz
  => yz1
  => yz2
  => yz3
  => yz4
  => yz5
  => yz6
  => yz7
  => yz8
  => FRIEDRICH NIETZSCHE’NİN TARİH ANLAYIŞI
  => Edebiyat Nedir?
  => YM1
  => YM2
  => YM3
  => YM4
  => YM7
  => YM8
  => YM9
  => İbn Battûta’da “Ahı” Kelimesi ve Anadolu
  => Simone de Beauvoir: Abjeksiyon ve Eros Etiği
  => Toplumsal Cinsiyet Düzenlemeleri
  => Psikanalitik ve Post-Yapısalcı Feminizm ve Deleuze
  => Tarihsel Bir Perspektif Üzerinden İroni Tür ve Tekniklerinin Gelişimi ve Bazı Uygulama Örnekleri Tarihi Gelişim
  => İroni ve Melankoli*
  => İroni, Nostalji ve Postmodern
  => “Daha İyi Anlamak İçin Daha Fazla Açıklamak” İsteyen Bir Yorumbilimci: Paul Ricœur
  => Kendi (Paul Ricœur Üstüne)
  => Sersemleşme Okulu
  => Osmanlı ve Avrupa Arasındaki Karşılıklı Etkileşimde Etnomaskeleme
  => Antik Yunan Tragedyasının Metafiziği
  => Sonbahar Mitosu: Tragedya*
  => Ayrışma, Çatışma ve Fanatizm
  => Fanatizm İlkelliktir
  => Tuhaf Bir Çocuk
  => Huzursuz
  => Benjamin’in Mistisizmine “Üç Yönlü Yol”
  => Renan, Irk ve Millet
  => Varlık, Benlik, Hatırlayış ve Unutuş Üzerine
  => Hangi Kilidin, Hangi Anahtarı?
  => Romanda Tarih
  => Bugün Psikanalizi Tartışmak
  => Kültürde Bakış
  => 1930 Goethe Ödülü Dolayısıyla Frankfurt Goethe Evi’nde Konuşma
  => Jacques Derrida ve Konukseverlik Sorusu
  => Metafiziğin Kalesi Hakkında Düşünmek
  => Hakların İadesi
  => Modern Etiğin İki Temel Direği Agnes Heller
  => Ezoterizme Genel Bir Giriş
  => Turnanın Semahı, Ezoterizmin Zamanı: Bektaşi ve Alevi Zaman Kavrayışla
  => Yeni sayfanın başlığı
  => Ulus-Ötesinden Hukuka Bakmak: Jürgen Habermas
  => Yeni Perspektifler Gerçeğin Çölüne Hoşgeldiniz
  => Orlan: Kırılan Ten Kubilay Akman
  => Pusudaki Ten, Vice Versa
  => Cimri ve Çöp Arasındaki Güçlü İlişki Üzerine
  => Demokrasi Kavramı Üzerine Hayli Spekülatif Bir İrdeleme
  => Benim Çöp Bayramım
  => Kamu Yeniden Kurulurken Kadınlara Ne Olacak?
  => Sonsuzluğun Sınırında: Immanuel Kant
  => Kant ve Üniversite İdeası
  => İki Yüzüncü Ölüm Yıldönümünde: Immanuel Kant ve Kantçılık
  => Kant ve Yeni Kantçılık
  => Otuz Beşinci Gece: Ruh, Can, Hayat, Ölüm, Akıl ve Öte Dünya Üzerine1
  => Ölüm Üzerine Tıbbi Çeşitlemeler
  => Ölüme Karşı Ölüm
  => Avrupa İçin Yeni Bir Ethos Üzerine Düşünceler
  => Avrupa ve Ötekileri
  => Sûfî Şiirinin Poetikası
  => Byron ve Romantiklik
  => Kötülük Toplumu ve Biçimin Muhalefeti
  => Balkanlar: Metaforların Çarpıştığı Bir Savaş Alanı
  => Badiou: Etik Üzerine
  => “Semen est Sanguis" Yahudilikte ve Hıristiyanlıkta Kan
  => Âdet Kanaması Tecrübesi: Sınırlar ve Ufuklar
  => Said ve Saidciler ya da Üçüncü Dünya Entelektüel Terörizmi
  => Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken
  => Adorno ve Tanrının Adı
  => Kant, Adorno ve Estetiğin Toplumsal Geçişsizliği
  => Adorno ve Berg
  => İbn Battûta Seyahatnamesi
  => Irak Savaşı ve Sivil Etkinlikler
  => Yamalı Çelişkiler Semti: Saraybosna'dan Yenibosna'ya
  => Halkla Birlikte Bir Çağdaş Kent Söylemi Üzerine
  => Yeni Dünya Düzeninin Sonu?
  => Selçuklular Anadolu’da
  => Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubâd Dönemine (1220-1237) Bir Bakış
  => 13. Yüzyılın Başında Anadolu’da Ticaret
  => Selçuklular Döneminde Anadolu’da Felsefe ve Bilim (Bir Giriş)
  => Nietzsche ve ‘Akla’ İsyan
  => Bizans Manastır Sistemine Giriş
  => Öğrenci Radikalizmi Üzerine Düşünceler
  => 1968’i Yargılamak ya da 68 Kuşağına Mersiye
  => “Gelecekte İnsanlara Çok Güzel Görüneceğiz”
  => Nevroz, Psikoz ve Sapkınlık
  => Üniversitede Psikanaliz Öğretmeli miyiz? Sigmund Freud
  => Psikanalist Kimdir?
  => Nerelisiniz?
  => Irak’a Kant Çıkarması
  => Bizans Şaşırtıyor
  => 12 eylül dosyası
  => FETHİ NACİ: Cesur, Gerçekçi Ve Halkçı... İzzet Harun Akçay
  => SON OKUDUKLARIM- İzzet Harun Akçay
  => Sabahın yalnız kuşları-İzzet Harun Akçay
  => Bir Portre - Cahit Sıtkı TARANCI - Şükran KURDAKUL
  => ŞİİR NEDİR? Cahit Sıtkı TARANCI
  => Afşar TİMUÇİN - Şair Duyarlığı
  => Ahmet KÖKLÜGİLLER - Karacaoğlan'ın Yaşamı ve Şiirleri
  => Atilla ÖZKIRIMLI - Dadaloğlu ve Çevresi
  => Aysıt TANSEL - Metin Eloğlu
  ARAŞTIRMA-İNCELEME
  SÖYLEŞİ
  DENEME
  ATTİLA İLHAN
  ATTİLA İLHAN-KÖŞE YAZILARI
  E-KİTAP
  ANSİKLOPEDİK
  SATRANÇ VİDEO DERSLERİ DÖKÜMANLAR
  SATRANÇ OYNA
  ŞİİR
  DİL ANLATIM TÜRK EDEBİYATI - LİSE KAYNAK
  EDEBİYAT RADYO
  EDEBİYATIMIZDA ŞİİR ROMAN ÖYKÜ (dinle)
  100 TEMEL ESER (dinle)
  100 TÜRK EDEBİYATÇISI (dinle)
  SESLİ KİTAPLAR
  FOTOĞRAF ÇILIK
  E-DEVLET
  EĞİTİM YÖNETİMİ DENETİMİ
  RADYO TİYATROSU
  ÖĞRETMEN KAYNAK
  EDEBİYAT TV
  SÖYLEŞİLER - BELGESELLER TV
  RADYO KLASİK
  TÜRKÜLER
  GAZETELER MANŞETLER
  ÖYKÜ ANTOLOJİSİ
  DERGİLER - KİTAPLAR - KÜTÜPHANELER
  E-DERGİ
  KİM KİMDİR BİYOGRAFİLER
  ZİYARETÇİ DEFTERİ
  İLETİŞİM
  EDEBİYAT OKYANUS
Tuhaf Bir Çocuk
Tuhaf Bir Çocuk
Oğuz Demiralp


 

Bu yazıya Leyla Erbil’in ünlü Tuhaf Bir Kadın’ından esinlenerek “Tuhaf Bir Adam” başlığı atmaya hazırlanırken, çocuk sözcüğü üstün çıktı, yine. Ömrü boyunca Walter Benjamin’in, Berlin sokaklarında annesinin arkasında yavaş yavaş yürüyen çocuk olarak kaldığını düşündüm birden. Böyle düşünmemin nedeni bir zamanlar Benjamin’in ardına düşmeye kalkıştığımda arkamda görmüş olduğum çocuk düşlemi değil, hemen elimin altında duran kitabı Benjamin’in: Çocuklar için Aydınlanma. Çocuklara ve gençlere yönelik olarak yaptığı radyo izlencelerini içeriyor. Okunmak için hazırlanmış metinler bunlar. Belki o nedenle Benjamin’in düşünce yazılarındaki o girift ve bulutsu biçemini göremediğimizi öne sürebiliriz. Ancak öylesine içten ve taze insan dünyasının içinden metinler ki, bu biçemin bir gönül ferahlığının yansıması olduğunu da savlayabilirsiniz. Benjamin’in, içindeki çocuğun yaşama, daha doğrusu değişik bir dünyada yaşama hakkını aradığını düşünmüşümdür hep. Nâzım Hikmet’i yansılarsak, usta bir kitap gibi anlayarak, bir çocuk gibi şaşarak yaşamak isteyenlerden olmuş Benjamin. Diyeceksiniz ki “Böyle yaşamayı istemeyen çocuk var mı?” Gelgelelim, istemekle olmuyor sıra dışına çıkmak. Nasıl oluyor bilmiyorum ama “Neden?” diye sormakla başlıyor olabilir bu tür çocukların başkalaşımı. Neden? Neden? Her şeyi anlamaya, öğrenmeye çalışmak, verilen yanıtlarla doymamak… Yavaş yavaş, deyimimi bağışlayın, sürüden kopmaya başlıyor o türden bir çocuk, soru imlerinin ardına takılıyor kimileyin ayrımına bile varmadan.
O tür çocuklardan biri de Heidegger. Çağdaşı Walter Benjamin’in. Tanışıp görüştüklerine ilişkin bir bilgi yok. Ancak, denildiğine göre, Yeni Kantçı felsefeci Heinrich Rickert’in derslerini aynı anfide aynı zamanda izlemişler. Bunların dışında ortak bir yönleri daha olduğunu öne sürebiliriz. Her ikisi de “İnsan, maddenin arızi hatası olmak durumundan nasıl kurtulabilir?” sorusuna yanıt aramış. Heidegger bir düşünce dizgesi geliştirerek gerçekleştirmiş arayışını. Nazi rejiminin kendi parlak düşüncelerine somut karşılık olacağını sanmış uzun bir süre. Kendi düşüncelerine din gibi inanan filozoflar düşerler bu tür trajik yanılgılara. Benjamin ise onca felsefe eğitimine, birikimine karşın Alman türü disiplinli bir düşünce dizgesinin adamı olmamış, olmak da istememiş. Bana kalırsa, gençliğinde Hegel’i okumuş olsaydı da bu özelliği değişmezdi. Çünkü Benjamin’in hamuru değişiktir. Tek bir alanda ve düşünce dizgesinde yoğunlaşmak yerine anlıksal etkinlik ve yeteneklerini birçok konuya yöneltmiş, yaşama çeşitli yönlerden yaklaşmaya çalışmış, çok yönlü çalışmalar bırakmıştır geriye. Bugün Benjamin felsefe, yazın, toplumbilim gibi önemli anlıksal etkinlik alanlarında kaynak(ça) olarak yaşamaktadır. Ancak vurgulayalım: Batının kültür yaşamında Benjamin’in yeri nesnel, soğuk bir kaynak(ça) olmakla sınırlı değildir. Batı’nın özelliği olan kendini sorgulama deviniminde hâlâ canlı ve işlevsel bir yazı(n) adamıdır Benjamin. Batının en azından belirli bir anlıksal kesimi Benjamin’i okudukça onun tedirginliğini duyumsamakta, onun gibi Batıyı / Tarihi eleştirmek işlemini sürdürmekte; bu da, her şeye karşın, Batı için kendini aşıp aşamama savaşımında olumlu haneye yazılan bir çaba oluşturmaktadır. Buna karşılık, Benjamin Türkiye’de ne diye okunur? Kim, kaç kişi okur? Merak eder dururum. Mutluluklar beldesi olan ülkemizde Benjamin’i okumayı gerçekten gerekseyenler var mıdır? Yoksa “Biz şık giyinir, Çin yer, Milano’ya takılır, Benjamin’i de biliriz” demeyi gerektiren bir kültürden mi söz edilmeli, böyle bir soruya yanıt aramaya koyulurken. Aslında ülkemizde bu tür sorulara gerek yok. Çünkü gazetelerimizde, televizyonlarımızda her şeyi bilen, en isabetli soruları ortaya atıp yanıtlarını veren aydınlarımız var. Onları dinleyelim yeter. Gene de, karanlık odalara girip çıkan, dolapları karıştıran, “Bu ne? Bu ne?” diye soran çocuklar orada burada boy atıyor olabilirler. Onların Benjamin’i okumalarına şaşırmamalı.
Ancak, dikkatli olmak gerekir. Benjamin’in tanımlanması henüz tam olarak becerilememiş, belki de okurdan okura değişen bir çekiciliği vardır. Besim F. Dellaloğlu’nun Benjamin başlıklı kitabının önsözünde dediği gibi, “Benjamin girdabı beni de içine çekti, bir türlü kurtulamadım.”1 Kişisel deneyimimden çıkarıyorum: Benjamin’i kuşatıcı bir çalışma yapmak, kısa ya da uzun yazı kaleme almak çok güç. Gene de, bu yazıyı fırsat bilerek, bazı özelliklerine genel olarak göz atmayı deneyebiliriz, uyarmak için.
Önce Benjamin’in yaşamöyküsüne değinmek gerekir. Aslında bir düşünce ya da yazı kişisinin yaşamöyküsü değil; yazdıklarıdır ön düzlemde yer alan, onu o yapan. Ne ki, Benjamin’in yaşamöyküsü bir söylence haline gelmiştir. O kadar ki, bu söylence nerdeyse yapıtının bir parçası olmuştur. Elbette, Benjamin’in ömrünü nasıl geçirdiğini burada yinelemeye gerek yok. Buna karşın, yaşadıklarının anlamı üzerine birkaç söz etmeye çalışabiliriz. Bir Alman Musevisidir Benjamin, kendini Alman olarak tanımlayan bir Musevi. Avrupa uygarlığının ana çizgilerinden biri Musevi-Hıristiyan kültürüdür derler ya, Benjamin kendini aradaki o bağlayıcı, giderek birleştirici olduğu varsayılan çizginin somut karşılığı olarak görmüş, öyle yaşamaya, düşünmeye çalışmıştır. Kendini Avrupa kültürünün özüne yerleştirmiştir. Moskova’dan İbiza’ya, Avrupa’yı dört dönerek geçirmiştir yıllarını. Bir labirenttir bu dolaşmaların toplamı. Avrupa haritasında çizdiği zigzaglar Avrupa’nın iç huzursuzluğunun, sorgulamaları Avrupa’nın kendi kendiyle hesaplaşmasının yansımaları gibidir. Benjamin bir çöküş, eskilerin deyimiyle inkıraz döneminde yaşamıştır. Bu çöküşü içselleştirmiştir. Musevi olarak o dönemin şer güçlerinin kurbanları arasında yer almıştır. Yakın bir arkadaşının genç yaşında intihar etmesinin yarattığı travmayı hiçbir zaman atlatamamıştır. İntihar düşüncesini hep iç cebinde taşımış, bir ara denemiş, sıfırı tükettiği kanısına vardığı anda da gerçekleştirmiştir. Kırk dokuzuncu yaşını sürerken kendine kıymıştır Benjamin. Gizemci sözlüğünde kırk dokuz sayısı bir bütünlüğü anlatır. Öte yandan, Benjamin’in üzerine çalıştığı konular Otuz Yıl Savaşları’ndan İkinci Dünya Savaşı’na değin uzanan dönemi kapsar. Bu ilk dönem ile kendi yaşadığı dönem arasında koşutluğun ötesinde, nerdeyse özdeşlik kurar Benjamin. Otuz Yıl Savaşları’ndan sonra Westphalia antlaşması Batı’da ulus devlet döneminin başlangıcıdır. İkinci Dünya Savaşı’yla birlikte Avrupa tarihinde bir dönemin sona ermiş olduğu söylenebilir. Aşağı yukarı üç yüzyıl sürmüştür bu dönem. Tuhaftır; Benjamin Alman Yasoyununun Kökeni kitabında melankoli anlayışını Ebu Ma’şar’ın Sekendiz (Satürn) kuramına göndermeyle açıklar. Ebu Ma’şar’a göre Sekendiz gezegeni bir çevrimini üç yüzyılda tamamlarmış. Gökbilime, hurafeye meraklı Benjamin’in alınyazısında sanki bir dönemin kendini tamamlayıp tüketmesi simgelenmiş gibidir. Kendi kuyruğunu ısıran yılan betisinin anlatmaya çalıştığı türden döngüsel bir tamamlanma bu. Belki de Benjamin’in Batı’nın bilincini, buluncunu sürekli tedirgin ediyor olmasının arkasında böyle bir simgesellik yatıyor. Çizgisel bir yükseliş, sürekli gelişme olarak yaşadığımız Tarihin aslında döngüsel olmasından korkuyorlar için için. (Bu korku Türkiye açısından geçerli değil. Çünkü biz Gökdelen üzerine Gökdelen dikip ilerleme dönemindeyiz.)
Benjamin’in yapıtları bir yanda sanat, dil ve tarih üzerine felsefi denebilecek çalışmaları, toplumsal tarih ve popüler kültür araştırmalarını, yazın eleştirilerini, denemeleri, öbür yanda doğrudan yazın niteliğindeki kısa metinleri, öyküleri kapsar. Ayrıca mektupları, radyo konuşmaları da bu corpus içinde yer alırlar. Özellikle felsefi iddiası olan kuramsal ve yazınsal çalışmalarında kendi deyimiyle “ağırbaşlı ve ciddi” bir biçem kurmaya çalışmış, “ben” demekten olabildiğince kaçınmıştır. Bununla birlikte yazısı çoğunlukla kendi çevresinde dönedurmuştur. Örneğin Alman Yasoyununun Kökeni’nde melankoli kavramını o ağırbaşlı ve ciddi biçemiyle incelerken, dikkatli bir okur aslında kendini anlattığını görebilir. Akademik kariyere yönelmiş olmasına karşın akademik inceleme biçimini bir türlü benimseyememiştir. Kendini en iyi gizlediği çalışması olan Alman Coşumculuğunda Estetik Eleştiri Kavramı ile doktora tezini vermiştir. Ancak akademik açıdan kabul görmeyeceğini bildiği için Alman coşumculuğunun özü olarak gördüğü Mesihçilik kavramını bu çalışmasında inceleyememiş olmasını hem akademik âleme hem de kendine sinirlenerek dile getirir. Daha sonraki yıllarda bir üst akademik paye için Alman Yasoyununun Kökeni’ni yazmış, nedir bu kez kör gözüm parmağına kendi öznel izlekçesini ön düzleme çıkarmıştır. Bu tezi reddedilmiştir. Akademik gelenek işte: Bu tür yapıtlar tez olarak kabul edilmez ama onyıllar geçtikten sonra üstüne tezler yazılır. Akademik kariyerle ilişkisini bu olaydan sonra kesmesi bence biçeminde de daha kişiselleşme yönünde rahatlamaya yol açmıştır. Sonuç olarak Benjamin’i olağanüstü bir yazı(n) adamı, en geniş ve derin anlamıyla denemeci olarak sınıflandırmak olanaklıdır. Bu çerçevede Benjamin’in aydın olarak etkinliğinin asıl amacının bir sanat yapıtından zevk almaktan çok dünyayı anlamak, bilmek olduğunu vurgulamak gerekir. Bir estet olmaktan çok sanat yoluyla sorup yanıt arayan bir düşünürdür Benjamin. Sanat yapıtının verdiği zevkin de anlamını araştıracaktır. Belki de bu nedenle sanat değeri yüksek olmayan birçok yapıtı, örneğin çeşitli çocuk öykülerini, Alman yasoyunlarını, popüler yapıtları da ilgi alanına kolaylıkla alabilmiştir.
Benjamin’in anlıksal etkinliği, ömründeki gelişmelere koşut olarak üç ayrı dönemde ele alınabilir. Asja Lacis ile tanışıp Marksçılığa yöneldiği 1924 yılına değin sanat ve dil felsefecisi, yazın eleştirmeni görünümdedir Benjamin. Gözlem ve değerlendirme gücüyle bir yandan Alman felsefesi ve yazını öbür yandan Fransız yazını üzerinde yoğunlaşarak yaşadığı dönemin, uygarlığın ruhunu anlamak çabası içindedir. Musevi gizemciliğinin izleri en baştan beri düşünce dünyasını belirler. 1916’da tasarlayıp 1925’te ortaya çıkardığı Alman yasoyunuyla ilgili çalışması bu dönemin sonu olur. Artık Marksçı ve umutludur. Gerçi Moskova onu pek açmaz ama Marksçı düşünce ona geleceğe doğru tutamaklar sağlar. Çok gezmiş, en çok tanınan denemelerini bu dönemde yazmıştır. Ancak ülkesinde halkın oylarıyla siyasal iktidarı ele geçiren Nazizm yükselmektedir. Paris’e sığınır. Yalnızca ülkesini değil kitaplığını da terk etmenin acısıyla yüklüdür artık. Bununla birlikte Marksçı düşüncenin sağladığı olanaklarla geleceğe doğru köprüler kurmayı, daha doğrusu kendi karamsarlığına karşı savaşımını sürdürür. Bir yandan da Avrupa’nın yaşadığı çöküş onun içindeki ölümü büyütmektedir. İkinci dönem Alman-Sovyet anlaşmasıyla kesin olarak kapanır. Dellaloğlu’nun yukarıda andığım önsözünde dediği gibi, “Hitler-Stalin paktı hiçbir Avrupalı aydını Benjamin’i sarstığı kadar sarsmamıştır.” Nazilerin eline düşmektense kendini öldürmeyi yeğleyeceği trajik ana dek sürer üçüncü dönem. Bu noktada Hans Mayer’in Çağdaşım Walter Benjamin kitabından bir ayrıntıyı anmadan geçemeyeceğim. Mayer, Benjamin’in Hugo von Hoffmansthal’ın Kule başlıklı öyküsünü ele alışından çıkarak şu sözleri eder: “Bir seçilmişin bir taşra yolunun kenarında yalnız ve horlanmış olarak can verdiğinin görüldüğü Kule. Benjamin’in kendi yüreğinin derinliklerinde seçtiği ölüm budur. Benjamin, can vermekte olan Sigismund’un şu sözcüklerini benimseyerek alıntılar: “Umut etmek için kendimi fazlasıyla iyi görüyorum.”2 Geleceğe umutla bakabilecek denli kötü olamayan bu çocuk adamın ne gömüldüğü yer bellidir, ne de heybesindeki elyazmalarının ne olduğu. Polisiye anlamda tam olarak aydınlatılmamış, kapanmamış bir dosyadır Benjamin’in çok iyi bildiğimiz sonu. Avrupa’nın kültür tarihinde kapanmayan, hâlâ kanayan bir yara gibidir.
Yaşamının saydığımız dönemleri boyunca Benjamin’in değişmeyen bir özelliği de bağımsızlığıdır. Bunun temel nedeni bilinçli olarak seçilmiş bir teklik, tekillik olabilir. “Bir Otoportre İçin Malzemeler” başlığını verdiği kısa bir metinde şöyle der: “Niçin kimseyi tanımıyorum, niçin insanları karıştırıyorum? Enigmanın çözümü. Çünkü ben tanınmak istemiyorum. Ben kendim karıştırılmak istiyorum.” Biçembilimcilere araştırmaları için bir soru: Benjamin’in o bulutsu biçeminin ruhsal kaynağı bu karıştırılma isteği midir? (Bulutsu deyince ebru sözcüğünün bulut kavramıyla ilişkisi olabileceğine ilişkin sav geldi aklıma. Benjamin’in yazısı koyu renklerden yapılmış aykırı bir ebru yapıtına benzer. Renkler koyu olduğu için betileri birbirinden ayırmak, seçmek güçtür. Ancak bir kez bakınca o yapıttan gözlerinizi ayırmak da pek güç olur. Sizi içine çeker.) Aslında Benjamin belirli bir toplumsal öbeğin: Alman Musevilerinin bir parçasıdır. Bu öbek içinden çok önemli entelektüeller gelmiş, bunların birçoğu da Benjamin’in arkadaşı olmuştur. Gershom Scholem akla ilk gelen örnektir. Ünlü Frankfurt Okulu da bu öbekten entelektüellerin verimidir. Gel gör ki, Benjamin ait olduğu Musevi cemaatiyle özdeşlenerek yaşamamıştır. Scholem gibi İsrail’in yolunu tutmamıştır. Adorno gibi Frankfurt Okulu’nun asal bir üyesi olmamıştır. Canını kurtarmak için Amerika’ya gelmesi çağrılarına bile direnmiştir. Öte yandan, Brecht ile yakın ilişki kurmasına karşın Marksçılara katılmamıştır. Bu bağımsızlığını yalnızca fiziksel değil anlıksal düzlemde de sürdürmüştür. Yapıtı tekil ve özgündür. Benjamin’in yazdıklarını herhangi bir özgül akım içine yerleştirmek olanaklı görünmemektedir. Bununla birlikte, öznel bir değerlendirme yaparak, Benjamin’i genel olarak devrimci coşumculuk (romantizm) diye bilinen bir çizginin içinde gördüğümü söyleyebilirim.
Benjamin’in birbirinden ayrımlı görünen yazdıklarını birbirine bağlayan, üç döneminde de görülen diğer bir özelliği de iç içe geçen Tarih ve Mesih anlayışlarıdır. Benjamin’in dünyaya bakışında, genel olarak hayatı değerlendirmesinde dinbilimsel bir arka düzlem olduğu rahatlıkla söylenebilir. Nitekim özellikle Tevrat’ı okumak Benjamin’i anlamak çabasını görece kolaylaştırabilir. Gene de Benjamin’inki alıştığımız anlamda inanç temelli bir bakıştan ayrımlıdır. Bir dindar gibi düşünüp yazdığını öne sürmek güçtür. Ancak dinin yaptığı gibi tinselliği öne alır. Tinselliği vurgulamakta belki dinden daha ileri gider. Hiçbir şey salt özdek değildir, her şeyin özü tinseldir. Doğa da, insan da bu tinselliğin Tarih dediğimiz düşüş sürecinden kurtarılmasını beklemektedir. Dellaloğlu, andığımız yazısında yine doğru bir saptamada bulunur: “Benjamin sanki aydınlanmanın yaptığının tersini yapmaya çalışır. Weber demişti ya: dünyanın büyüsünün bozulması. O, dünyayı tekrar büyüsüne kavuşturmaya çalışır.”3 Burası Benjamin’in coşumculuğa açıkça eklemlendiği noktadır. Anamalcılığa geçişle sanki insan tininden bir şeyler eksilmiş gibidir. Melankoli bunu algılayabilmenin sonuçlarından biridir. Martin Luther’in melankolisi de, Benjamin’in deyişiyle, “yaşamın solgunlaşmasının” ayrımına varmasındandır. Hıristiyan eskatologya, Aydınlanma, idealizm ve Marksçılık, aynı düşünsel damarda devinerek, insanlığın ilerlemesinin, insan-doğa bütünlüğünü kurarak hem insanı hem de doğayı kurtaracağı varsayımına dayalı çizgisel bir tarih anlayışını savunurlar. Geçmişe bakınca Otuz Yıl Savaşları’nı, Birinci Dünya Savaşı’nı, önüne bakınca da yükselen Nazizmi gören Benjamin paylaşmaz bu iyimser tarih anlayışını. Benjamin, Marksçılığın eytişim anlayışını da Tarih içinde ileriye değil, şimdiki zamana (Jetztzeit) dönük biçimde kendine uyarlamıştır. Giderek, ilerleme denilen süreci bir felaketler zinciri olarak görür. Asıl kurtarıcı, Tarihin her anında ortaya çıkabilecek Mesih’tir. Elbette, Mesih ile imlenen şey bildiğimiz dinsel betiden çok onun simgelediği devrimsel dönüşümdür. Her şeyden önce dünyaya yeni bir bakışı gerektiren bir dönüşümdür bu. Dünyanın tinselliğini, aslında elimizin altında duran gerçek yaşamı görmek, duyumsamak gerekir. Dünyaya bu tür bakışı sağlamada, Tarihin aslını, olayların nesnelerin anlam çoğulluğunu anlamada aracı söz sanatı alegori olacaktır. Eleştiri de yapıtları kurtarma sanatıdır.
Elbette, Benjamin somut bir kurtuluş planı önermiyor. Yaşadığı dönemde olduğu gibi bugünün dünyasında da kim takar Benjamin’i bilmem ama o, kendine göre aydınca bir duruş sergiliyor, dünyaya ve kendimize bakışımızı etkilemeye çalışıyor. Geçmişi bile kurtarabileceğimizi öne sürüyor. Yıkıntılar ve ölüler kurtarılmayı bekleyen varlıklardır Benjamin’in barok dünyasında. Bu yaklaşımında Tevrat’taki çömlek (Yeremya, Bap 19) ile insan kemiği (Hezekiel, Bap 35) öykülerinin etkili olduğu öne sürülebilir. Melankolik adamın bakışında geçmiş de gelecek de kurtarılabilir: “Melankoli bilme sevdası için dünyaya ihanet eder. Kendi derin düşüncesine (meditasyon) ara vermeden gömülürken, ölü nesneleri de kurtarmak için bakışı (kontamplasyon) içine alır.”
Elbette, Benjamin’in nesnelerle ilişkisi ölü olanlarıyla sınırlı değildir. Benjamin’in diğer bir özgün yönüdür nesnelere bakışı. Babasının antikacı olmasından mıdır nedir, Benjamin için nesneler birer canlı varlıktır. Benjamin’in nesnelere bakışını değerlendirmek için daha çok değişim değil kullanım değerinin ağır bastığı kültürü, sanat yapıtlarını, çocukların oyuncaklar, bebekler, kuklalar karşısında duydukları heyecanı düşünmek yerinde olur. Meta fetişizmin egemen olduğu, nesnelerin tüketim maddesine dönüştüğü çağcıl kültürün köktenci bir eleştirisi okunabilir Benjamin’in nesnelerle kurduğu ilişkide. Benjamin’in özyaşamöyküsünde ve izlekçesinde önemli yeri olan koleksiyoncunun amacı da metayı nesneye dönüştürmek, nesneye kişiliğini yeniden kazandırmaktır. Bence, ünlü aura kavramının ortaya çıkışı nesnelerle kurduğu ilişkinin bir doğurgusudur.
Benjamin yalnızca nesnelerin değil bütünüyle aura’sını yitirmekte olan bir çöküş Avrupa’sında yaşamıştır. Bu çöküşün içinden Avrupa’nın ruhunu ve geleceği kurtarmayı istemiştir. Kitle sanatının ve teknolojinin devrimci amaçlarla kullanılması yoluyla aura’nın yitiminin yarattığı tinsel boşluğun doldurulabileceğini düşünmüştür. Adorno sevgili arkadaşının saf olduğunu söyleyecektir. Oysa Benjamin de görmüştür kitle toplumunun özündeki totalitarizmi. Ancak çıkış aramıştır uzun süre. Avrupa’da, daha önce de değindiğimiz gibi, o zamanın ölçülerine göre gezginlik ve göçebelik sayılabilecek biçimde dolaşmıştır.
Gittiği kentlerin ruhunu kavramaya çalışmakta onunla yarışabilecek herhalde azdır. Örneğin Napoli üzerine Asja Lacis ile birlikte yazdığı deneme pek bilinmez. Üst gelişmişlik düzeyinde olmayan bir Akdeniz kentinin özellikleri ancak bu denli iyi anlatılabilir. (Bu yazıda biz, Türk metropollerini de görebiliriz. Belki o zaman neden İstanbul’u New York’a benzetmeye çalışıyoruz diye sorabiliriz.) Ancak, Benjamin’in asıl sevgili kenti Paris’tir. Ünlü Pasajlar’ı, Baudelaire üzerine çalışması, nice yazısı Paris’e odaklanmıştır. Avrupa’da geçmişine ve bugününe ilişkin en çok bilgi bulunan kentin Paris olduğunu, dolayısıyla Paris’i irdelemenin Avrupa uygarlığını daha iyi anlamayı sağlayacağını söyler. Çağcıl kent yaşamını bir çocuk heyecanı ve merakıyla gözlemlemiştir. Paris’i yalnızca arşivlerinden değil sokaklarından öğrenmiştir. Berlinli çocuk en uzun yürüyüşlerini Paris’te yapmıştır. Kendisiyle özdeşlenmiş olan ünlü flâneur kavramını bu kentte işlemiştir. Bu kavramı ben Aylak Adam diye Türkçeye aktarmayı kendimce doğru buluyorum. Binbir türlü inceleme konusu olan bu kavramı burada anlatmaya kalkışmayacağım. Ne var ki, günümüzde birkaç kent gezip kendini aylak adam sananlar ya da kültür piyasasında yer tutmak için öyle tanıtmaya çalışanlar çıkabildiği için birkaç noktayı belirtmekte yarar olabilir. Benjamin’in aylak adamı belirli bir dönemin kişisidir. Sokakların ve pasajların adamıdır. Büyük mağazaların, alışveriş merkezlerinin ortaya çıkmasıyla aylak adamın dönemi kapanmıştır. Aylak adam boş gezenin boş kalfası değildir. Anamalcılığa muhalif yapıda bir entelektüeldir. Eylemi gözlem ve düşünmedir. Bununla birlikte kendisi de anamalcılığın ürünüdür. Aylak adamın kalabalık içinde sokaklarda, pasajlarda dolaşması anamalcı piyasada metanın dolaşımına koşuttur. Bir bakıma aylak adam, entelektüelin de metalaşmadan önceki son hali, metalaşmaya karşı umutsuz direnişidir. Susan Sontag, “son entelektüel” der Benjamin için.
Tarihin hep olumsuz yönünden geliştiğini öne sürmüştür Benjamin, yeniklerin, tutunamayanların tarihini anlatmaya çalışmıştır. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yeni bir dönem başlamıştır. Bugün varılmış olan aşamada bobo kültürü entelektüelin metalaşmasını gerektirmektedir. Etkili olabilmenin, söz iktidarını paylaşabilmenin, entelektüel piyasanın nesnel gereğidir bu. Böyle bir dünyada Benjamin türü bir aydına yer yoktur. Artık aydınlar ve ürünleri de kullanım ve değişim değerleri arasındaki çarpışmanın ortasında kalmışlardır. Bu çerçevede, bir yerden tutturup entelektüel piyasaya lüks tüketim maddesi olarak sürülme olanağı her zaman vardır. Çünkü bu da piyasa mantığının bir gereğidir. Acımasız bir bakışla, Benjamin’in yazdıklarının bugünkü kültür ortamındaki yerinin lüks tüketim maddesine eşit olduğu öne sürülebilir. Bununla birlikte, gerçekçi olmak gerekir: başka bir kılıkla sokağa çıkma olanağı da kalmamıştır. Öyleyse bir kez daha dikkat diyelim: görünüşe aldanmayın. Tuhaf bir çocuk sizi alt üst edebilir.

Notlar
1  Besim F. Dellaloğlu (Yay. Haz.), Benjamin, Say Yayınları, 2006.
2  Hans Mayer, Der Zeitgenosse Walter Benjamin, Jüdischer Verlag, 1992.
3  Dellaloğlu, 2006.


İLETİŞİM edebiyatokyanus@gmail.com  
   
edebiyatokyanus 640538 ziyaretçi (1178188 klik) kişi burdaydı!
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol