edebiyatokyanus
İÇERİK  
  ANA SAYFA
  YAZILAR
  => Attila İlhan Şiiri-DoDoç.Dr. Yakup ÇELİK
  => Bunalım Edebiyatı ve Modernizmin Sorunları-Svetlana Uturgauri
  => Karagöz'e Ezgi-Satı Erişen
  => Orta Oyunu Eksikliği-Nihal Türkmen
  => Orta Oyunu ve Karagöz-Nihal Türkmen
  => Dilin Yapısı ve Toplumun Yapısı-Emile Benveniste
  => Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık-İrem Onursal
  => Asansörle Yükseltilmek İstenen Çukurlar-Can Yücel
  => KÜLTÜR VE ÖTESİ-Cemil MERİÇ
  => Türkoloji-Cemil MERİÇ
  => Tevfik Fikret ve Batı Retoriği-Rıza Filizok
  => Estetik tarihimize bir bakış-Arslan Kaynardağ
  => MÜRSEL MECAZ-Rıza FİLİZOK
  => Başlıca Dil Bilimi Akımları-Prof.Dr. Rıza FİLİZOK
  => ZİYA OSMAN SABA’NIN NEFES ALMAK ADLI ŞİİR KİTABINDA -Yrd. Doç. Dr. Safiye AKDENİZ
  => HİKAYE VE ROMANDA “ANLATICI”YA GÖRE METİN TİPLERİ, - Yard. Doç. Dr. Safiye AKDENİZ
  => GÖSTERGEBİLİM-Yard. Doç. Dr. Mustafa Ö Z S A R I
  => TÜRKİYE'NİN ÖNEMİ-Emre Kongar
  => KÜRESELLEŞME VE KÜLTÜREL FARKLILIKLAR ÇERÇEVESİNDE ULUSAL KÜLTÜR-Prof. Dr. Emre Kongar
  => TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL ÖZ-ANLAYIŞI: AVRUPA BİRLİĞİ İÇİN BİR ZENGİNLİK-Emre Kongar
  => BARIŞ KÜLTÜRÜ VE DEMOKRASİ-EMRE KONGAR
  => GOP NEYİ AMAÇLIYOR, NEYİ GERÇEKLEŞTİREBİLİR-EMRE KONGAR
  => YENİ EMPERYALİZM, HUNTINGTON VE ELEŞTİRİSİ-Emre Kongar
  => KÜRESELLEŞME BAĞLAMINDA TÜRKİYE-Emre KONGAR
  => DEMOKRASİ KÜLTÜRÜ SORUNLARI-Emre Kongar
  => AVRUPA BİRLİĞİ'NE "ONURLU VE BAŞI DİK" GİRİŞ NE DEMEK-Emre Kongar
  => TOPLUMSAL VE SİYASAL GELİŞMEMİZİ ETKİLEYEN MARKALAR-Emre Kongar
  => KÜRESELLEŞME, MİKRO MİLLİYETÇİLİK, ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK, ANAYASAL VATANDAŞLIK-Emre KONGAR
  => NİYAZİ BERKES'DE ÇAĞDAŞLAŞMA KAVRAMI-Emre KONGAR
  => KEMAL TAHİR-Hilm Yavuz
  => OYUNLARIM ÜSTÜNE-Nazım Hikmet
  => OYUN YAZARI OLARAK-Ataol Behramoğlu
  => POPÜLER EDEBİYAT- M. Orhan OKAY
  => HER SÖZ BİR ŞEY SÖYLER-Feyza HEPÇİLİGİRLER
  => Tiyatronun Kökeni, Ritüel ve Mitoslar
  => ROMANDA KURMACA VE GERÇEKLİK
  => Fuzûlî’nin Hikaye-i Leylâ ve Mecnun’u
  => SEZAİ KARAKOÇ ve HİS “;KAR ŞİİRİ”;-Selami Ece
  => İSTANBUL’UN AHMED MİDHAT EFENDİNİN ROMANLARINA TESİRİ
  => AHMET MİDHAT’A ATFEDİLEN BİR ESER: “HÜKM-İ DİL” VE MANASTIRLI MEHMET RIFAT
  => CEZMİ ÜZERİNE BAZI DÜŞÜNCELER
  => "EDEBİYATEĞİTİMİ"NDE "EDEBÎ METİN"İN YERİ VE ANLAMI
  => Mustafa Kutlu ve Rüzgârlı Pazar
  => BİR BİLİM ADAMININ ROMANI” ÜZERİNE GEÇİKMİŞ BİR TAHLİL
  => ÖLÜMÜNÜN 50. YIL DÖNÜMÜNDE
  => “MİT”TEN “MODERN HİKÂYE” “HİKÂYE”NİN SERGÜZEŞTİ
  => EDEBİYAT DİLİ/EDEBÎ DİL
  => BİR NESLİN VEYA BİR ŞAİRİN ROMANI: MÂİ VE SİYAH
  => İSTİKLÂL MARŞI’NIN TAHLİLİ
  => CAHİT KÜLEBİ
  => TEVFİK FİKRET’İN ŞİİRLERİNDE TRAJİK DURUM
  => MEHMED RAUF’UN ANILARI yahut EDEBÎ HATIRALARIN YAYIMI ÜZERİNE BİR DENEME
  => MEÇHUL BİR AŞKIN SON NAĞMELERİ: TEVFİK FİKRET’İN “TESADÜF” ŞİİRLERİ / YARD. DOÇ. DR. NURİ SAĞLAM
  => Tarihsel Romanın Eğitimsel İşlevi
  => ALIMLAMA ESTETİĞİ VE EDEBİYAT ÖĞRETİMİ1
  => Tanzimat Dönemi Oyun Yazarliginda Batililasma
  => SİNEMA VE EDEBİYAT TÜRLERİ
  => EDEBİYAT EĞİTİMİ, ESTETİK BİR HAZZIN EDİNİMİ
  => EDEBÎ TENKİT
  => ADALET AĞAOĞLU’NUN DAR ZAMANLAR ÜÇLEMESİNDE KİMLİK SORUNU
  => Halit Ziya ve Mehmet Rauf'un hayatları ile romanları
  => YAZIN VE GERÇEKLİK
  => MİLLÎ EDEBİYAT
  => HECE-ARUZ TARTIŞMASI/ Arş.Gör.Oğuzhan
  => AHMET HAŞİM’İN ŞİİRLERİNDE ATEŞİN DİLİ / ARŞ. GÖR. VEYSEL ŞAHİN
  => ROMAN TEKNİĞİ BAKIMINDAN YABAN
  => TANZİMATTAN GÜNÜMÜZE COCUK EDEBİYATI
  => KADIN VE EDEBİYAT
  => Şiirin Temel Özellikleri-Christopher Caudwell
  => EDEBİYAT EĞİTİMİ: HERMENEUTİK BİR YAKLAŞIM Vefa TAŞDELEN
  => VOLTAİRE VE ROUSSEAU ETRAFINDA AYDINLANMA ÇAĞI FRANSIZ YAZINI
  => TÜRKİYE’DE ULUSAL KÜLTÜR TARTIŞMALARI BAĞLAMINDA ÇAĞDAŞ UYGARLIK SORUNU
  => EDEBİYATIN DİLİ ÜZERİNE
  => TARİHİN SINIFLANDIRILMASI
  => Türk Milletini Uyandıran Adam: Attila İlhan
  => EDEBİYAT DERSLERİNİN İÇERİĞİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ KONUSUNDA
  => "Yalancı şöhretlerin Gerçek Yüzünü Ortaya Koydum"-Hilmi Yavuz
  => AVRUPA BİRLİĞİNİ YARATAN NEDENLER VE TÜRKİYE Metin AYDOĞAN
  => DİVAN ŞİİRİYLE HALK ŞİİRİNDE ORTAK BİR SÖYLEYİŞ BİÇİMİ
  => divan şiirindeki sevgili tipini alaya alan bir roman
  => ALIMLAMA ESTETİĞİ VE EDEBİYAT ÖĞRETİMİ
  => BAĞLANMA VE ÇELİŞKİ
  => Antik Çağ’da Tarih Yazmak
  => TARİHÎ ROMANDA POST-MODERN ARAYIŞLAR
  => Kültürel Batılılaşma
  => GARPÇILAR VE GARPÇILAR ARASINDAKİ FİKİR AYRILIKLARI
  => Harf Devrimi Üzerine Yeniden Düşünmek
  => EDEBİYAT ÖĞRETİMİNDE WALDMANN MODELİ
  => KEMÂL AHMED DEDE VE TERCÜME-İ MENÂKIB-IMEVLÂNÂ’SI
  => TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ İÇERİSİNDE URDUCA
  => Avrupalılaşmak mı, Avrupalılaştırmak mı?CEMİL MERİÇ
  => ŞAİRANE BİR ÇEVİRİ yahut TOPLUMBİLİMİN SERÜVENLERİ Cemil MERİÇ
  => 47 LİLER YAHUT BİR ROMANIN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ
  => ZAMAN, ZAMAN – I TERAKKİ Cemil Meriç,
  => Kırk Ambar (Cilt1)
  => KADIN RUHU, Cemil Meriç
  => Umrandan Uygarlığa-C.Meriç
  => Balzac’tan önce modern roman-Cemil Meriç
  => ARİSTARK’LA ZOİL-c.meriç
  => ELİNDE CENNET AÇAN ZEND AVESTA- c.meriç
  => SELEFÎLİK–SÛFÎLİK VE ÂKİF-SÜLEYMAN ULUDAĞ
  => Mehmet Âkif- Mâhir İz’e Yazdığı Mektuplar
  => DİDO SOTİRİYU’NUN ROMANI GİBİ BİR ROMANIMIZIN OLMAYIŞI
  => HİLMİ YAVUZ’UN DENEMECİLİĞİ
  => İRONİ KAVRAMI, GERÇEKÜSTÜCÜLÜK VE ERCÜMEND BEHZAD LAV ŞİİRİ ÜZERİNE
  => OKUNAMAYAN ROMANLAR
  => Gelenekçilik Geleneğe Dahil Değil
  => Türk Tiyatrosunda İronik Söz, İronisiz Metin
  => Postmodernist İroni
  => NÂZIM HİKMET ŞİİRİNİN SİYASİ ETKİLERİ
  => NÂZIM HİKMET ŞİİRİNDE SİNEMASAL ÖĞELER
  => Savaş
  => Newton, Goethe ve Sosyal Bilimler
  => Bir Afyon (!) Olarak Diktatörlükten Demokrasiye Futbol
  => Adorno Yüz Yaşında
  => Theodor Adorno: Kültür Endüstrisini Yeniden Düsünürken
  => ADORNO'NUN KÜLTÜR ENDÜSTRİSİ KAVRAMI ÜZERİNE
  => ADORNO’NUN KÜLTÜR ENDÜSTRİSİ KAVRAMI ÜZERİNE
  => Frankfurt Okulu
  => TARİHİ MADDECİLİK VE KAPİTALİZM - ÖNCESİ TOPLUMLARASYA TOPLUMU - FEODALİTE Asaf Savaş AKAT
  => POSTMODERNİZM GEÇ KAPİTALİZMİN KÜLTÜREL MANTIĞI
  => Postmodernizm Ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı 2
  => Postmodernizm Ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı 3
  => DİMİTRİ KANTEMİR'İN DOĞUBİLİM ARAŞTIRMALARINA KATKISI Georges Cioranesco
  => DİMİTRİ KANTEMİR'İN DOĞUBİLİM ARAŞTIRMALARINA KATKISI Georges Cioranesco 2
  => II. MEŞRUTİYET'TE SOLİDARİST DÜŞÜNCE: HALKÇILIK Zafer Toprak
  => II. MEŞRUTİYET'TE SOLİDARİST DÜŞÜNCE: HALKÇILIK Zafer Toprak 2
  => Türkoloji Araştırmaları Makaleler Veritabanı
  => Yeni Makaleler
  => Türkoloji Araştırmaları Dergisi
  => Türkoloji Makaleleri
  => ŞAİR DUYARLILIĞI Afşar TİMUÇİN
  => Yazılar.....
  => SEÇME YAZILAR
  => EDEBİYAT Tez / Makale / Kitap ara
  => Orhan Pamuk: Babamın bavulu Nobel konuşması
  => PiVOLKA'da Çıkan Yazılar
  => Amin Maalouf Üstüne
  => Öykünün Yüzyılı /Feridun ANDAÇ
  => Cumhuriyet Dönemi Türk Felsefesinde Bir Hareket Noktası Olarak Teoman Duralı-oktay taftalı
  => Sofist Bilgeliğin "Empirist" Dayanakları Üzerine 0.TAFTALI
  => Birlik ve Liderlik Hayalleri O.TAFTALI
  => Eğitilemeyen Bir Varlık Olarak İnsan O.TAFTALI
  => Çağdaş Bir Tarım Toplumuna Doğru O.TAFTALI
  => Sosyo-Politik Bağlamda Bir Dekadans Olarak Bilgi Toplumu O.TAFTALI
  => Aşkla Varolan Hayatlar O.TAFTALI
  => Batı Medeniyetinin Mutsuz Çocuğu Entelektüel O.TAFTALI
  => Nihat Genç Yazıları
  => Batılı Tarih Bilimi ve Tarihin Mantığı
  => Bir Hayat Alanı Olarak Aile O.TAFTALI
  => Bir Savaşın Kavramları Üzerine
  => Çalışma ve Erdem Kavramları Arasındaki İlgi Üzerine O.TAFTALI
  => Değer Üreten Hayatlar
  => Doğu'nun Hayal Ülkesi O.TAFTALI
  => Dostlukla Yükselen Hayatlar O.TAFTALI
  => Şiirimizin Hazin Sonu O. TAFTALI
  => Soğuk ve Sıcak Hayatlar OKTAY TAFTALI
  => Yalanın Fenomenolojisi O. TAFTALI
  => Günümüzde Medya Kılavuzluğu - Günümüzde Medya Kılavuzluğu
  => Ermeni Meselesinin Kökenini Batının Irkçılığında Aramak Lazım Prof. Dr. Türkkaya Ataöv
  => Osmanlı’dan Lozan’a Musul-Kerkük
  => “Sözümü Tutamadım, Artık Yaşayamam” Turhan Feyizoğlu
  => Gerilla Mustafa Kemal ve Türk Yurtsever Kurtuluş Hareketi Turhan Feyizoğlu"
  => SİYASİ TARİH YAZILARI -YEREL TARİH YAZILARI
  => Yazarlar - yazılar
  => TÜRKİYE’DE MUHAFAZAKÂRLIĞIN DÜŞÜNSEL - SİYASAL TEMELLERİ
  => yazılar 1
  => yazılar2
  => türk dünyası
  => Derin devlet
  => YAZILAR,
  => SOSYOLOJİ.
  => YAZILAR,,.
  => TANZİMAT DÖNEMİ
  => İdealizm-Realizm
  => Cemil Meriç..
  => ilhan berk
  => NİYAZİ BERKES’İN TÜRK KİTLE İLETİŞİM TARİHİNE KATKILARI
  => yazılar.
  => yazılar..
  => yazılar,
  => yazılar,,
  => yazılar.,
  => YAZILAR.
  => YAZILAR..
  => YAZILAR-
  => YAZILAR-,
  => yazılar.1
  => y.1
  => y.2
  => y.3
  => y.4
  => y.5
  => y.6
  => y.7
  => y.8
  => y.9
  => y.10
  => y.11
  => y.12
  => y.13
  => y.14
  => y.15
  => y.16
  => y.17
  => y.18
  => y.19
  => y.20
  => y.21
  => y.22
  => y.23
  => y.24
  => y.25
  => y.30
  => y.31
  => y.32
  => y.33
  => y.34
  => y.35
  => y.36
  => y.37
  => y,38
  => y.39
  => y.40
  => y.41
  => y.42
  => y.43
  => y.44
  => y.45
  => y.46
  => y.47
  => İnsan-Mekan İlişkileri
  => SANAT VE ELEŞTİRİ
  => Türkiye’de olumsuz Pierre Loti eleştirileri
  => TÜRKiYE’DE MODERN EDEBİYAT ELEŞTİRİSİ
  => ATATÜRK,
  => MAKALELER:
  => MAKALELER,
  => yz
  => yz1
  => yz2
  => yz3
  => yz4
  => yz5
  => yz6
  => yz7
  => yz8
  => FRIEDRICH NIETZSCHE’NİN TARİH ANLAYIŞI
  => Edebiyat Nedir?
  => YM1
  => YM2
  => YM3
  => YM4
  => YM7
  => YM8
  => YM9
  => İbn Battûta’da “Ahı” Kelimesi ve Anadolu
  => Simone de Beauvoir: Abjeksiyon ve Eros Etiği
  => Toplumsal Cinsiyet Düzenlemeleri
  => Psikanalitik ve Post-Yapısalcı Feminizm ve Deleuze
  => Tarihsel Bir Perspektif Üzerinden İroni Tür ve Tekniklerinin Gelişimi ve Bazı Uygulama Örnekleri Tarihi Gelişim
  => İroni ve Melankoli*
  => İroni, Nostalji ve Postmodern
  => “Daha İyi Anlamak İçin Daha Fazla Açıklamak” İsteyen Bir Yorumbilimci: Paul Ricœur
  => Kendi (Paul Ricœur Üstüne)
  => Sersemleşme Okulu
  => Osmanlı ve Avrupa Arasındaki Karşılıklı Etkileşimde Etnomaskeleme
  => Antik Yunan Tragedyasının Metafiziği
  => Sonbahar Mitosu: Tragedya*
  => Ayrışma, Çatışma ve Fanatizm
  => Fanatizm İlkelliktir
  => Tuhaf Bir Çocuk
  => Huzursuz
  => Benjamin’in Mistisizmine “Üç Yönlü Yol”
  => Renan, Irk ve Millet
  => Varlık, Benlik, Hatırlayış ve Unutuş Üzerine
  => Hangi Kilidin, Hangi Anahtarı?
  => Romanda Tarih
  => Bugün Psikanalizi Tartışmak
  => Kültürde Bakış
  => 1930 Goethe Ödülü Dolayısıyla Frankfurt Goethe Evi’nde Konuşma
  => Jacques Derrida ve Konukseverlik Sorusu
  => Metafiziğin Kalesi Hakkında Düşünmek
  => Hakların İadesi
  => Modern Etiğin İki Temel Direği Agnes Heller
  => Ezoterizme Genel Bir Giriş
  => Turnanın Semahı, Ezoterizmin Zamanı: Bektaşi ve Alevi Zaman Kavrayışla
  => Yeni sayfanın başlığı
  => Ulus-Ötesinden Hukuka Bakmak: Jürgen Habermas
  => Yeni Perspektifler Gerçeğin Çölüne Hoşgeldiniz
  => Orlan: Kırılan Ten Kubilay Akman
  => Pusudaki Ten, Vice Versa
  => Cimri ve Çöp Arasındaki Güçlü İlişki Üzerine
  => Demokrasi Kavramı Üzerine Hayli Spekülatif Bir İrdeleme
  => Benim Çöp Bayramım
  => Kamu Yeniden Kurulurken Kadınlara Ne Olacak?
  => Sonsuzluğun Sınırında: Immanuel Kant
  => Kant ve Üniversite İdeası
  => İki Yüzüncü Ölüm Yıldönümünde: Immanuel Kant ve Kantçılık
  => Kant ve Yeni Kantçılık
  => Otuz Beşinci Gece: Ruh, Can, Hayat, Ölüm, Akıl ve Öte Dünya Üzerine1
  => Ölüm Üzerine Tıbbi Çeşitlemeler
  => Ölüme Karşı Ölüm
  => Avrupa İçin Yeni Bir Ethos Üzerine Düşünceler
  => Avrupa ve Ötekileri
  => Sûfî Şiirinin Poetikası
  => Byron ve Romantiklik
  => Kötülük Toplumu ve Biçimin Muhalefeti
  => Balkanlar: Metaforların Çarpıştığı Bir Savaş Alanı
  => Badiou: Etik Üzerine
  => “Semen est Sanguis" Yahudilikte ve Hıristiyanlıkta Kan
  => Âdet Kanaması Tecrübesi: Sınırlar ve Ufuklar
  => Said ve Saidciler ya da Üçüncü Dünya Entelektüel Terörizmi
  => Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken
  => Adorno ve Tanrının Adı
  => Kant, Adorno ve Estetiğin Toplumsal Geçişsizliği
  => Adorno ve Berg
  => İbn Battûta Seyahatnamesi
  => Irak Savaşı ve Sivil Etkinlikler
  => Yamalı Çelişkiler Semti: Saraybosna'dan Yenibosna'ya
  => Halkla Birlikte Bir Çağdaş Kent Söylemi Üzerine
  => Yeni Dünya Düzeninin Sonu?
  => Selçuklular Anadolu’da
  => Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubâd Dönemine (1220-1237) Bir Bakış
  => 13. Yüzyılın Başında Anadolu’da Ticaret
  => Selçuklular Döneminde Anadolu’da Felsefe ve Bilim (Bir Giriş)
  => Nietzsche ve ‘Akla’ İsyan
  => Bizans Manastır Sistemine Giriş
  => Öğrenci Radikalizmi Üzerine Düşünceler
  => 1968’i Yargılamak ya da 68 Kuşağına Mersiye
  => “Gelecekte İnsanlara Çok Güzel Görüneceğiz”
  => Nevroz, Psikoz ve Sapkınlık
  => Üniversitede Psikanaliz Öğretmeli miyiz? Sigmund Freud
  => Psikanalist Kimdir?
  => Nerelisiniz?
  => Irak’a Kant Çıkarması
  => Bizans Şaşırtıyor
  => 12 eylül dosyası
  => FETHİ NACİ: Cesur, Gerçekçi Ve Halkçı... İzzet Harun Akçay
  => SON OKUDUKLARIM- İzzet Harun Akçay
  => Sabahın yalnız kuşları-İzzet Harun Akçay
  => Bir Portre - Cahit Sıtkı TARANCI - Şükran KURDAKUL
  => ŞİİR NEDİR? Cahit Sıtkı TARANCI
  => Afşar TİMUÇİN - Şair Duyarlığı
  => Ahmet KÖKLÜGİLLER - Karacaoğlan'ın Yaşamı ve Şiirleri
  => Atilla ÖZKIRIMLI - Dadaloğlu ve Çevresi
  => Aysıt TANSEL - Metin Eloğlu
  ARAŞTIRMA-İNCELEME
  SÖYLEŞİ
  DENEME
  ATTİLA İLHAN
  ATTİLA İLHAN-KÖŞE YAZILARI
  E-KİTAP
  ANSİKLOPEDİK
  SATRANÇ VİDEO DERSLERİ DÖKÜMANLAR
  SATRANÇ OYNA
  ŞİİR
  DİL ANLATIM TÜRK EDEBİYATI - LİSE KAYNAK
  EDEBİYAT RADYO
  EDEBİYATIMIZDA ŞİİR ROMAN ÖYKÜ (dinle)
  100 TEMEL ESER (dinle)
  100 TÜRK EDEBİYATÇISI (dinle)
  SESLİ KİTAPLAR
  FOTOĞRAF ÇILIK
  E-DEVLET
  EĞİTİM YÖNETİMİ DENETİMİ
  RADYO TİYATROSU
  ÖĞRETMEN KAYNAK
  EDEBİYAT TV
  SÖYLEŞİLER - BELGESELLER TV
  RADYO KLASİK
  TÜRKÜLER
  GAZETELER MANŞETLER
  ÖYKÜ ANTOLOJİSİ
  DERGİLER - KİTAPLAR - KÜTÜPHANELER
  E-DERGİ
  KİM KİMDİR BİYOGRAFİLER
  ZİYARETÇİ DEFTERİ
  İLETİŞİM
  EDEBİYAT OKYANUS
Yalanın Fenomenolojisi O. TAFTALI

Yalanın Fenomenolojisi

Gerek gündelik yaşama ilişkin ifadelerde, gerekse tarihsel, siyasal, ekonomik vb. ifadelerde ortaya çıkan yalan fenomeni, neredeyse toplumların ve bireylerin tarihine koşut bir olgudur. Yalanlarla dolu bir tarihten, su içer gibi rahatça yalan söyleyen siyasetçilerden, yalan söyleyen şarkılardan, yalan nedeniyle çöken kurumlardan sıkça söz edildiğine tanık oluruz. Bu saptamalara yer yer katıldığımız gibi, bizler de yaşamımızda bilerek veya bilmeyerek, isteyerek veya istemimiz dışında yalan söyleriz / söylemişizdir.

"Yalan söylemek", genelde ahlak alanına ilişkin bir veri olmasının yanısıra, dilde gerçekleştirilen bir insan eylemidir. Kanıksanmış anlamıyla yalanın oluşturulduğu ve ifade edildiği alan dildir. (Aldatıcı davranış biçimlerinin, beden dili vb. nin de en son sözel dile tabi olduklarını düşünebiliriz) Bu doğrultuda dile getirilmemek koşuluyla, yalan bir ifade oluşturmak olanaksızdır. TDK sözlüğü yalanı şöyle tanımlıyor: "Gerçeğe aykırı olup aldatmak ereği güdülerek söylenen" (söz). Demek ki, yalanın yalan olabilmesi için: a) Dile getirilip söylenmesinin yanısıra, b) gerçeğe aykırı olması, c) ve aldatma ereği gütmesi gerekmektedir. Buna göre yalanı öncelikli olarak dile getirip ifade eden bir 'ben' vardır. Yalanın, yalan olabilmesi için bu 'ben'in yalanı tasarlamasına bir gerçeklik ve bu gerçekliğin, kendisine farklı / yanlış biçimde yansıtılması zorunlu olan öteki bir 'ben'in mevcudiyeti de gerekmektedir. Öyleyse 'ben', 'öteki ben' ve gerçeklik üçlemesi bağlamında oluşturulacak yalan, ancak dilde ifadesini bulacağına göre, dil bir anlamda 'ben'i, 'öteki ben'i ve gerçekliği kapsamak durumundadır. Öyleyse nasıl oluyor da gerçekliği kapsayan dil, yine gerçekliğe aykırı (yalan) bir ifadeye olanak sağlıyor? İşte bu sorunun işaret ettiği kırılma noktası, dil ve gerçeklik ilişkisi üyerine bize düşündürücü bir ipucu veriyor: İnsan bilincinin gerçeklik üzerindeki etkisi ve gerçekliğe katılımı... Aslında TDK sözlüğündeki tanımının içerdiği gerçeklik kavramı yerine hakikat kavramının kullanılamsı bu bağlamda daha yerinde olurdu. Sonuçta gerçeklik (reality/Realitaet) nesnel bir veridir, oysa hakikat (truth/Wahrheit) kavramı doğruluk, yanlışlık gibi mantık değerlerle ilgisi bakımından, yalan tanımına daha geniş bir açılım sağlayabilirdi. Neyse, bu ayrı bir tartışma konusudur, geçiyoruz.

Dil, felsefenin temel araştırma alanlarından birisi olarak -dıştan içe doğru- dış dünya gerçekliğinin, insan bilincindeki bir yansıması olmasının yanı sıra, aklın -içten dışa- bir açılımı, akla yapışık, onunla birlikte işleyen, anlayan, anlamlandıran ve ifade eden bir unsur olarak kendisini gösteriyor. Buna göre : "...akıl açıklama ve benzeri başarısını, daha niceleri gibi, dile borçludur. Öyle ki, Batı kültürü çerçevesinde, dilsiz akıl tasarlanamaz, denilebilir,. Nitekim, aklın ilk kez Batı'da pırıl pırıl göründüğü Eski Yunan çağında, 'akıl' anlamına gelen 'Logos', sözcüğün olanca kuşatımıyla, aynı zamanda 'dil' anlamına gelir."1 Böylece dil ve akıl birlikteliği yalanın bir akıl verisi olduğunun da altını çiziyor. Öyleyse her yalan, gerçekliği kapsayan dili, gerçeklikten kopartmaya çalışan insan aklının bir etkinliği biçiminde anlaşılabilir. Peki ama, dilin gerçeklikten koparılması nasıl anlaşılmalıdır?

YASALI GERÇEKLİK VE YALAN

Yukardaki sorunun yanıtını aramaya çalışalım: Eğer geleneksel maddeci-pozitivist bir bakış açısıyla, bizim bilincimizden bağımsız bir dış dünya gerçekliğinin varlığından söz ediyor ve bu gerçekliğin kendi içinde bir yasalılığı olduğunu varsayıyorsak, dilde ifade edilen bir yalanın inandırıcılığı, onu, gerçekliğin yasalarına uydurabilmemizle; yalanın bu yasalara koşut olmasını sağlayabilmemizle ilgilidir. Diyelim ki dış gerçekliğe neden-sonuç / neden-etki yasaları egemendir. O halde yalanı tasarlayan 'ben'in, dile getireceği ifadenin de kendi içinde aynen bu yasallığa koşut olması gerekir. Bu bağlamda "başarılı bir yalan" dış gerçekliğe egemen olan yasaları kendi içinde de barındıran ve o yasaları dışardaki işleyişlerine koşut olarak, dil alanında da işletebilen bir yalan olabilir. Ancak 'ben'in bilinci, dış gerçekliğin yasalarını ne denli tanıyor ve bu yasaların işleyişi hakkında ne düzeyde fikir yürütebiliyorsa tasarladığı ve dile getirdiği yalana da, bu yasaları ancak o düzeyde uygulayabilecektir. Ve burada belirtmek gerekir ki, hiçbir ölümlü insan bilinci, dış gerçekliğin yasalarını sonsuza dek dilde yansılama-yansıtma yeti ve imkanına sahip değildir. Sonsuz sayıda içiçe geçmiş spiraller halinde, yatay ve ileriye doğru bir oluş içindeki diyalektik süreçleri, aralarındaki sonsuz ilişkiler temelinde ayrımsayacak ve bunlara koşut yalanlar tasarlayacak bir ölümlü aklın varlığı, oldukça uzak ihtimaldir. Halk arasında yaygın olarak kullanılan "yalancının mumu yatsıya kadar yanar" veya "yanlış hesap Bağdat'tan döner" türünden özdeyişlerin de işaret etmek istedikleri ana fikir aslında budur. Buradaki 'yatsı' veya 'Bağdat' ölçütleri az önce yukarıda değinilen, dilin gerçeklikten veya onun yasalarından kopma noktasını belirtmektedir. Ve çoğunlukla, polisiye filmlerdeki çapraz sorgu sahnelerinde suçunu gizlemeye çalışan sanığın ifadesinde bu kopma noktasının yakalanmaya çalışıldığı dikkatimizi çeker.

Demek oluyor ki, 'ben'im dış gerçeklik ve onun yasaları hakkındaki epistemolojik yetim, aynı zamanda yalanımın da yetkinliğini ve inandırıcılığını belirleyecektir.

YASALARI OLMAYAN GERÇEKLİK VE YALAN

Sorunun bir başka bakış açısından nasıl irdelenebileceği üzerine de düşünelim: Eğer dış gerçekliğe herhangi bir yasalılığın egemen olmadığı kanısındaysak... Bu durumda yalanın, bizim bildiğimiz yalan olarak imkansızlığından söz etmemiz gerekir. Çünkü dış gerçeklikte yasa yoksa, dış gerçekliğin bir unsuru olan dilde ve ifadede de bir yasalılıktan söz etmek anlamsızdır. Bu durumda her ifade, hem yalan, hem doğru, hem anlamlı, hem de anlamsız olacaktır. Ancak gerçekliğe yasaların egemen olmadığını öngördüğümüz bir durumda, yukardaki sorunsalın çözümü de kensiliğinden ortaya çıkar: eğer gerçekliğe ilişkin olarak herhangi bir yasalılıktan 'gerçeklik', 'dil' ve 'ben'in bilinci arsında da bir ilgi yasası olduğundan söz etmemiz anlamsızdır. Yani gerçekliğe yasalar egemen değilse dile ve bilince de yasalar egemen olmadığı gibi bu fenomenler arasında da yasal bir ilgiden söz edemeyiz. Dolayısıyla dili, ben'in bilincini ve gerçekliği birbirinden ayrı ve her türlü yasalılıktan bağımsız olarak ele aldığımızda sorun çözülmektedir. Bu durumda geleneksel analitik felsefenin o bilinen, ünlü önermesine kolayca ulaşabiliriz. " anlamlıyla-anlamsız ussal değil, dilseldir." Tam da bu noktada bir aphoria 'ya ulaşarak, yukarıda değindiğimizin tersine yalanın da ussal değil dilsel olduğunu söyleyebiliriz. Bu durumda ben'in usunda başka bir şey, dilinde başka bir şey ve gerçeklikte ise bambaşka bir şey söz konusudur. Ve tüm bunlardan 'öteki ben'de bambaşka bir şey anlayacaktır kuşkusuz. Öyleyse "bir şey yoktur, varsa da bilemeyiz, bilsek de bildiremeyiz." Önermesiyle sofist Gorgias haklı gibidir.

Biz Analitik Okul'un önermesini cesurca yürüttüğümüzde Gorgias'ın tehlikeli savına ulaşmakta pek bir sakınca görmüyoruz. Ancak analitik pozitivizm bu tehlikenin farkındadır. Bu nedenle yasalılık tartışmalarına fazlaca girmeksizin, soruna bambaşka bir yön kazandırarak tehlikeden ustaca kurtulmaya çalışır.

 

Buna göre: Gündelik dilde ilkesel olarak çarpıtılabilen ve çarpıtılamayan ifadeler arasındaki ayrım, 'cognitiv' olarak 'anlamlı' ile 'anlamsız' arasındaki farkı belirgin kılabilecek bir ölçüt olmaktan hayli uzaktır. Öyleyse 'cognitiv' olanı bir yana bırakıp gündelik dili analiz ederek işe başlamak gerekir. Böylece dile ilişkin bir sorunu (bizim örneğimizde 'yalan') ontolojik yasalılık vb. alanlardan yola çıkarak irdelemek yerine, doğrudan gündelik dilin kendisi esas alınarak çözüm arayışına yönelmek, analitik pozitivizm ve Wittgenstein açısından daha işlevsel ve sonuç alıcı bir eğilim olmuştur.

Şimdi, ilerki satırlarda yine 'yalan'a geri dönmek üzere buradan yol almaya çalışalım: Gündelik dil çok çeşitli kullanım ilgileri içerisinde sayısız işlevler görmekte ve bu sayede bir kullanım geleneği, biçimi ve alışkanlığı oluşturmaktadır. Bu bağlamda, anlam ve anlamsızlık ayrımı için, sözcüklerin ve cümlelerin salt içeriklerinden ziyade, alışageldik kullanımlarını göz önüne almak önem kazanmaktadır. Yani dilsel ifade, alışılagelen kullanım biçimleri içinde dışa vuruluyorsa anlamlıdır. Eğer ifade içinde alışılageldik dil kullanımının dışına taşan bir kırılma varsa, bu durumda, ortaya anlamsızlık çıkacaktır. Bir ifadenin alışılageldik kullanımı içinde evetlenebilir veya hayırlanabilir olması anlamlılığının ölçütüdür. Bütün Anglo-amerikan pozitivist okul Wittgenstein'ın yazılarından özetle yukarıdaki esinlenmeyi alarak yoluna devam eder. Ancak tüm bunlardan kasıt giderek özel bir dilin, örneğin Rudolf Carnap 'ın bir dönem denediği gibi 'doğabilimsel bir dilin' veya mantıkçı atomculuğun öngördüğü gibi gerçekliğe birebir çakışan bir dilin 'hakiki dil' olarak esas alınmasına giden yolun zorlanması değildir. Tam tersine, yinelemek gerekirse, yalnızca gündelik dilin analizi ve gündelik dilin esas alınmasıyla sınırlı bir alandan söz etmek gerekir.

Sözcüklerin ve cümlelerin sayısız çeşitlilikte işlevlere sahip olduğuna değinmiştik. Örneğin 'bir düzine gül yarısı kırmızı, yarısı beyaz' cümlesi, sevgilisine çiçek hediye etmek için, bir çiçekçi tezgahı önünde duran şahıs açısından belli bir anlam ifade ederken, matematik dersindeki bir ilkokul öğrencisi için bambaşka bir anlam ifade edecektir. Tıpkı bir zarın barbut oyununda başka, tavla oyununda başka bir işlev görmesi gibi. Her iki oyunun da kendine özgü ve farklı kuralları, koşulları vardır. Ve zarın işlevi de bu farklılıklar dolayısıyla farklı olmak zorundadır. Ancak burada ilgiye değer olan: zarın gerçekte oynanılabilir bir oyun için kullanılmasıdır. Yani söz konusu dil olduğunda , dilin bir gerçekliği ifade ediyor olması, onun ifade edilebilir ve konuşulabilir olmasını sağlayacaktır. Gerçekliği dile getirmeyen bir ifade yalnızca anlamsızı ifade ediyor demektir. Ve sözgelimi, bu durumda Wittgenstein'a göre konuşmamak gerekir: "kendisini ifade ettiren şey, açıkça ifade ettirir; ve ifade edilemeyen bir şey üzerine ise susmak gerekir."2 Bu önermeden yola çıkarsak, ifade edilemeyecek bir şeyi ifade etme çabasının da yalana dönük bir yüzü olduğunu söyleyebiliriz.

İfade edilemeyen bir şey üzerine susmak, bize 'anlamlı'yı ölçüt alma açısından dilin sınırlarını gösterir. Ancak dilin sınırı, düşüncenin sınırı anlamına gelmez. Çünkü düşünce yalanı tasarladığı anda anlamsızı da (Wittgenstein bağlamında) tasarlamış demektir. Yalan, ifade edildiği anda, dilin sınırını gösterdiği oranda, bir bakıma düşüncenin de sınırsızlığını göstermektedir.

Yukarıda değindiğimiz gibi, analitikçiler açısından dilsel ifade alışılageldiği gibi kullanılırsa anlamlıdır, dilin alışılagelmiş kullanımında bir kırılma olursa anlamsızlık ortaya çıkacaktır. Örneğin 'yeşil yaprak' anlamlıdır ama 'yeşil aşk' anlamsızdır. 'Yeşil yaprak' gerek kullanım alışkanlığı, gerek duyu verileri bakımından bilinen yerleşik ve anlamlı bir ifade olmasına karşın, 'yeşil aşk'ı ne gören, ne de bir bilen vardır. Ancak düşünce yalnızca dilin sınırlarıyla kısıtlı olmadığı ve sağır ve dilsizler üzerine ünlü polemikten anımsanacağı gibi: insan aynı zamanda imgelerle de düşünen bir varlık olmasından ötürü 'yeşil aşk' pekala düşüncenin sınırlarınd yer alabilmekte, ancak dilin sınırları dışına taşmaktadır. Beri yandan 'aşk yeşildir' önermesini sunturlu bir yalan olarak kabul edebiliriz. Mitolojideki 'kanatlı at', 'yılan saçlı kadın' vb. de birer sunturlu yalandır aslında.

Buradan şu sonuca ulaşmak mümkün görünüyor: Demek ki, düşünülebilir, tasarlanabilir olmak başka, ifade edilebilir olmak başka, anlamlı ifade edilebilir olmak ise bambaşka bir şeydir.

Yine Wittgenstein'a dönüyoruz: bütün geleneksel felsefe yapma tarzına karşı adeta protesto içeren şu önerme ilgimizi çekiyor: "durum neyse, dünya bütünüyle odur"3 Yani dünya ontolojik ve kategorik düşünmenin öngördüğünün tersine durum'un kendisidir. Ancak öyleyse durum nedir? Diye sorduğumuzda şu önermeyle karşılaşıyoruz: " Dünya, nesnelerin değil, olguların toplamıdır."4 "durum, olgular, nesnelerin nitelik ilgilerinin oluşumu ve oluşturuluşlarıdır."5 Aslında yalanın olanaklılığı açısından dünyanın: olguların veya nesnelerin toplamı olarak ele alınması bizce pek bir şey ifade etmez. Bize göre verili bir olgunun yerine, verili olmayan bir olguyu veya nesnelerin verili nitel ilgileri yerine, verili olmayan bir ilgiyi, dilde 'ikame' ettiğimizde ve veya bu ilgilerden bir veya bir kaçını yine dilde çarpıttığımızda, yalan oluşturmak olasıdır. Ancak kuşku yok ki, bu durumda bizim yalan dediğimiz ifade Wittgenstein açısından yanlış veya anlamsız olacaktır. Dolayısıyla tam da bu noktada anlamsızı ifade etmek yerine susmak, hem mantık bilimi açısından, hem de etik açısından doğru olacaktır.

Ancak Wittgenstein'da anlamsız'la yanlış (yalan) arasında elbetteki bir ayırım vardır: "Gerçeklik evet veya hayır cümlesiyle saptanabilir olmak zorundadır."6 Burada sorun, bir ifadenin empirik anlamda gerçek veya yalan olması değildir. Sorun, bir ifadenin gerçeğe, mantık olarak uygun olmasıdır. Örneğin: kendisine 'bugün iyi misiniz?' diye sorulan birisi, iyi olduğu halde 'hayır hastayım' yanıtını veriyorsa yanlış (yalan) söylemektedir. Ama bu yanıt mantığa uygun olması dolayısıyla 'evet iyiyim' yanıtı kadar anlamlıdır. Burada heyecan verici bir durumla karşılaşıyoruz. Aynı soru ve aynı durum karşısında şahıs 'evet su terazisiyim' veya 'hayır üzüntümden dans ediyorum' diye yanıt verirse bu ifadeleri yalnızca anlamsız olarak mı değerlendirmek gerekir? Bize göre (Wittgenstein mantığının ötesinde) bu ifadeler anlamsız olduğu kadar, yalan, yanlış, ilginç, çirkin, güzel, vb. olarak da nitelenebilirler.

Sonuç olarak, dünya ister nesnelerin, isterse nesnelerin nitelikleri arasındaki ilgiler sonucu ortaya çıkan olguların, isterse de bütün bunlardan oluşan verili durumun kensisi veya bambaşka bir şey olarak tanımlansın, yalan, her koşulda kendisini dayatma olanağına sahip görünmektedir. Bize göre bütün tanımlama çabalarının ötesinde gerek dünya, gerekse dil, ne oldukları bilinmese bile olmadıkları bir şey, durum ve nitelikten, yine olmadıkları bir şeye, duruma ve niteliğe dönüştürülebilme olanağını içerirler. Bu nedenledir ki, kanatlı bir at, ateş kusan bir canavar, çarmıha gerildikten sonra göğe yükselen bir insan, (veya önce ölüp, sonra dirilen bir tanrı) vb. söz edilebilmektedir. Belki de, dilde ve düşüncede gerçeğe ve hakikate ters olan ifadelerin sınırlarını, yine dilde aramak yerine, bu sınırların belirlenimi konusunda etik'den yardım almak doğru olacaktır.

1 Nermi Uygur. İçi dışıyla batı'nın kültür dünyası. S. 54, İstanbul 1992

2 Ludwig Wittgenstein. Tractatus Logico-Philosophicus. Logisch-Philosophische Abhandlung, 5-7, Frankfurt/Main 1977

3 Ludwig Wittgenstein, age. S.11

4 Ludwıg Wittgenstein, age. S.11

5 Ludwig Wittgenstein, age. S.11

6 Ludwig Wittgenstein, age. S.35

 

İLETİŞİM edebiyatokyanus@gmail.com  
   
edebiyatokyanus 640473 ziyaretçi (1178025 klik) kişi burdaydı!
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol