edebiyatokyanus
İÇERİK  
  ANA SAYFA
  YAZILAR
  ARAŞTIRMA-İNCELEME
  => Bedevilik-Barbarlık ve İnsanlk Tarihi-Sina Akşin
  => Tarih Felsefesi-Dr. Ali Şeriati
  => Görüşlerim-Sultan Galiyev
  => Kemal Tahir'in felsefi düşüncesi ve Devlet Ana
  => Sanat Anlayışım-Orhan Kemal
  => Çağın Dini: Humanizm-Cemil Meriç
  => Demokrasi Demopedidir-Cemil Meriç
  => Demokrasi Paradigması ve Sonrasız Modernlik-Yiğit Tuncay
  => Karl Popper'in Bilim Felsefesi-Hasan Engin Şener
  => Cemil Meriç'in Dil ve Edebiyat Üzerine Düşünceleri- Arş. Gör. Oğuzhan KARABURGU
  => Tiyatro San'atının Kaynağı 1-Refik Ahmet Sevngil
  => Tiyatro San'atının Kaynağı 2- Refik Ahmet Sevngil
  => Tiyatro San'atının Kaynağı 3- Refik Ahmet Sevengil
  => Gizli Halk Musikisinin Hakiki Karakteri Dindışıdır-Vahid Lütfi Salcı
  => YUNUS EMRE’NİN ŞİİRLERİNDE- R. FİLİZOK
  => AŞK[1] (Amour)-Elisabeth Sayın
  => Dil Bilimi Terimleri-Yard. Doç. Dr. Safiye AKDENİZ
  => BİR METİN yahut EDEBÎ ESER LİSE VE ÜNİVERSİTE DÜZEYİNDE NASIL İNCELENMELİ? -Anne-Marie ALBİSSON
  => DİL İLE BİLDİRİŞİMİN (communication) TEMEL ELEMENTLERİ-Prof. Dr Rıza FİLİZOK
  => BYRON, LAMARTİNE-Jale Parla
  => TAHİR ALANGU’NUN FOLKLOR ANLAYIŞI
  => HİKAYECİLİK DERSLERİ
  => TÜRKİYE’DE DENEME VE ELEŞTİRİNİN GELİŞİMİNDE ORHAN BURİAN’IN YERİ (tez)
  => EDEBİYAT ÖĞRETİMİ ÜZERİNE TASVİRÎ BİR DENEME
  => YAZI DEVRİMİNİN ÖYKÜSÜ
  => CUMHURIYET DÖNEM! TÜRK ŞİİRİ VE BEHCET NECATIGiL
  => ROMANLARDA 27 MAYIS İHTİLÂLİ
  => HİLMİ YAVUZ ŞİİRİNE METİN-MERKEZLİ BİR BAKIŞ
  => YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU’NUN ROMANLARINDA CİNSELLİK
  => KİRALIK KONAK’TA MADAME BOVARY
  => ADNAN BENK VE TÜRKiYE’DE MODERN EDEBİYAT ELEŞTİRİSİ NURİ AKSU-tez
  => GELENEKSEL ROMANA KARŞI ROMAN: ANTİ ROMAN
  => ROMANININ TARİHSEL BOYUTU ÜZERİNE BİR İNCELEME Sedat ...
  => XIX. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATINDA VOLTAİRE VE ROUSSEAU ÇEVİRİLERİ
  => AHMET VEFİK PAŞA’NIN ÇEVİRİLERİNDE OSMANLILAŞAN MOLİÈRE
  => Osmanlı Dönemİ Türk Romanının Başlangıcında Beş Eser
  => Kıbrıs Türk Edebiyatı
  => Halide Edib-Adıvar Döneminde ve Romanında Feminizm
  => ERKEN DÖNEM TÜRK EDEBİYATINDA KÖYLÜLER
  => TÜRK GÖÇER ŞAİRLERİNE AİT ESERLER
  => KARŞILAŞTIRMALI EDEBİYAT BİLİMİ ve BİR UYGULAMA
  => SAFAHAT’TA EDEBİYATA AİT UNSURLAR ÜZERİNE BİR İNCELEME Abdullah ...
  => EDEBİYAT ÖĞRETİMİ ÜZERİNE TASVİRÎ BİR DENEME Ersin ÖZARSLAN*
  => SÖZ VE ÖZ
  => BATI TRAKYA TÜRK EDEBİYATI
  => YAVUZ BÜLENT BAKİLER’İN, “ŞAŞIRDIM KALDIM İŞTE” ŞİİRİNE EDEBÎ
  => TANPINAR’IN ŞİİR ANLAYIŞI VE ŞİİRİNİN KAYNAKLARI
  => Bir Cumhuriyet Kadını Şükûfe Nihal
  => KUVAYI MİLLİYE HAREKETİNE YÖNELTİLEN İTHAMLAR
  => MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİNDE FRANSIZ GAZETECİNİN MUSTAFA KEMAL İLE TEMAS VE GÖRÜŞMELERİ
  => YURTTAŞ GAZETECİLİĞİ
  => RUSLARIN TÜRK TOPRAKLARI ÜZERİNDE YAYILMASI
  => BİR ÇAĞDAŞLAŞMA MODELİ OLARAK ATATÜRKÇÜLÜK
  => Mâni ve Bilmecelerimizde Geçen Meyve Adlarının Türkçe’deki Kullanımları Üzerine Bazı Tespitler
  => Şerif Benekçi’nin Romanlarında İnsan ve Toplum
  => A. Nihat Asya’nın Şiirlerinde Ölüm Kavramının Kullanımları Üzerine
  => Zafer HanIm’In AŞk-I Vatan RomanIBaĞlamInda KadIn
  => DİLBİLİM TARİHİNE BİR BAKIŞ
  => DİLBİLİM ARAŞTIRMALARI
  => DİLBİLİM (Linguistics)
  => Edebiyat Teorileri
  => EDEBİYAT TEORİSİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ
  => HALK EVLERİNİN KURULUŞU VE ÇALIŞMALARI
  => Ülkemizin Kaçırdığı En Büyük Eğitim Projesi: Köy Enstitüleri
  => BİLİM FELSEFESİ Prof.Dr. Mustafa Ergün
  => EDEBÎ METİNLER IŞIĞINDA DOĞU KÜLTÜRLERİNİN BATIYA ETKİLERİ VE BATIDA TÜRK İMGESİ ∗
  => ZİYA PAŞA’NIN “ŞİİR ve İNŞÂ” MAKALESİ Ali DONBAY
  => TATAR EDEBİYATININ GELİŞİMİ
  => OSMANLI ŞİİRİNE SANAT ONTOLOJİSİYLE YAKLAŞMAK ÜZERİNE
  => SÜLEYMAN NAZİF’E GÖRE İRAN EDEBİYATININ EDEBİYATIMIZA TESİRİ
  => EDEBİYAT ÖĞRETİMİ ÜZERİNE TASVİRÎ BİR DENEME -
  => ÖZNE KARAKTER NESNE KARAKTER Agusto Boal
  => İSLAMDA TRAGEDYA KAHRAMANI TRAGEDYA ÖRNEKLERİ Metin And
  => İSLAMDA TRAGEDYA KAHRAMANI TRAGEDYA ÖRNEKLERİ Metin And 2
  => DOĞU VE BATI KÜLTÜRLERİNDE DÜŞSEL YARATIKLAR Enis Batur
  => TANPINAR ÜZERİNE NOTLAR Selahattin Hilav
  => DÖRT BİN YIL ÖNCE TÜRKLERDE TİYATRO Refik Ahmet Sevengil
  => SELÇUKLU TÜRKLERİNDE DRAMATİK EĞLENCELER Refik Ahmet Sevengil
  => ANADOLU'DA DİNİ TEMAŞA Refik Ahmet Sevengil
  => OSMANLILARDA DRAMATİK EĞLENCELER Refik Ahmet Sevengil
  => ORHAN KEMAL'İN YAPITLARI Türk Gerçekçiliğinin Gelişmesinde Yeni Bir Aşama
  => ORHAN KEMAL'İN YAPITLARI Türk Gerçekçiliğinin Gelişmesinde Yeni Bir Aşama 2
  => ELEŞTİRİ VE HİCİV Johann Gottfried Herder
  => ROMAN Octavio Paz
  => YENİ TÜRK EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI
  => ESKİ TÜRK DİLİ ARAŞTIRMALARI
  => ESKİ TÜRK EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI
  => YENİ TÜRK DİLİ ARAŞTIRMALARI
  => HALK EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI
  => DİL SORUNLARI
  => ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ ARAŞTIRMALARI
  => MAKALELER
  => edebiyat tezler
  => İNCELEME ARAŞTIRMA
  => İNCELEME
  => Medeniyetin Demir Pençesi Eksen Çağı
  => DEDE KORKUT DOSYASI
  => TÜRK EDEBİYATI İNCELEMELERİ 1
  => TÜRK EDEBİYATI İNCELEMELERİ 2
  => TÜRK EDEBİYATI İNCELEMELERİ 3
  => TÜRK EDEBİYATI İNCELEMELERİ 4
  => TÜRK EDEBİYATI İNCELEMELERİ 5
  => TÜRK EDEBİYATI İNCELEMELERİ 6
  => Halk Şiiri, Gerçeküstücülük, Destan.
  => En Uzun Gece: Sahte Bir Roman - İzzet Harun Akçay
  => ARAŞTIRMACILAR İÇİN KAYNAKLAR
  => DOĞU EDEBİYATI
  => DOĞU EDEBİYATI - KİTAPLIK
  => TÜRK LEHÇELERİ ÇEVİRİ SÖZLÜĞÜ
  => İLETİŞİM ÇAĞINDA AŞIKLIK GELENEĞİNİN GELECEĞİ
  => ÂŞIK EDEBİYATI BÜTÜNÜ İÇİNDE SİVAS'TA VE ADANA'DA ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN ORTAK VE FARKLI YANLARI
  => Türkiyat Araştırmaları 1
  => Türkiyat Araştırmaları 2
  => Türkiyat Araştırmaları
  => Türkiyat Araştırmaları 4
  => Türkiyat Araştırmaları 5
  => Bir Toplum Mimarı Olarak Yahya Kemal
  => Tanzimat Romanlarında Melodramın İdeolojik İşlevleri
  => Söz Sanatları Bakımından ‘Parçalı Ham’ Şiirler
  => İNCELEMELER.
  => İNCELEME..
  => İNCELEME...
  => İNCELEME....
  => İNCELEME.....
  => İNCELEME ŞİİR
  => İNCELEMELER.....
  => İNCELEMELER.,
  => İNCELEMELER,.
  => Edebiyat Sosyolojisi
  => Sosyalist Realizm Kavramının Ortaya Çıkış Süreci
  => toplumcu gerçekçilik
  => PEYAMİ SAFA.
  => Yeni Türk Edebiyatı
  => YENİ TÜRK A. İLHAN İÇERİKLİ
  => hilmi yavuz.
  => Behçet Necatigil
  => araştırmalar.1
  => ARAŞTIRMALAR 2
  => araştırma,
  => Türk Dili ve Edebiyatı,
  => 1919-1928 ARASI TÜRK ROMANINDA YAPI VE TEMA
  => Bilgisayar Öyküleri
  => Yayın
  => ROMAN,
  => ROMAN,,
  => ROMAN.
  => ROMAN..
  => şiir,
  => şiir,,
  => hikaye*
  => arş
  => arş1
  => arş2
  => arş4
  => arş6
  => arş7
  => arş8
  => arş9
  => edebiyat tarihinde realizm romantizm kavramı
  => YENİ TÜRK EDEBİYATININ KAYNAKLARI
  => YENİ TÜRK EDEBİYATININ KAYNAKLARI 1
  => KLASİK TÜRK EDEBİYATI
  => TÜRK DEBİYATI İNCELEME
  => DEDE KORKUT DOSYASI.
  => açık arşiv
  => edebiyat arşiv
  => Kuruluş Devrini Konu Alan Romanlar Üzerine
  SÖYLEŞİ
  DENEME
  ATTİLA İLHAN
  ATTİLA İLHAN-KÖŞE YAZILARI
  E-KİTAP
  ANSİKLOPEDİK
  SATRANÇ VİDEO DERSLERİ DÖKÜMANLAR
  SATRANÇ OYNA
  ŞİİR
  DİL ANLATIM TÜRK EDEBİYATI - LİSE KAYNAK
  EDEBİYAT RADYO
  EDEBİYATIMIZDA ŞİİR ROMAN ÖYKÜ (dinle)
  100 TEMEL ESER (dinle)
  100 TÜRK EDEBİYATÇISI (dinle)
  SESLİ KİTAPLAR
  FOTOĞRAF ÇILIK
  E-DEVLET
  EĞİTİM YÖNETİMİ DENETİMİ
  RADYO TİYATROSU
  ÖĞRETMEN KAYNAK
  EDEBİYAT TV
  SÖYLEŞİLER - BELGESELLER TV
  RADYO KLASİK
  TÜRKÜLER
  GAZETELER MANŞETLER
  ÖYKÜ ANTOLOJİSİ
  DERGİLER - KİTAPLAR - KÜTÜPHANELER
  E-DERGİ
  KİM KİMDİR BİYOGRAFİLER
  ZİYARETÇİ DEFTERİ
  İLETİŞİM
  EDEBİYAT OKYANUS
Söz Sanatları Bakımından ‘Parçalı Ham’ Şiirler

Söz Sanatları Bakımından ‘Parçalı Ham’ Şiirler

Tamer Gülbek


Ahmet Güntan, Heves’in 18. sayısındaki söyleşisinde Ömer Şişman’a Parçalı Ham manifestosuyla ilgili olarak “kişisel bir manifestodur” diyor (s. 59). Buradan şunu anlıyoruz: Bu, takipçi aramayan, yol göstermeyen, davet etmeyen bir manifestodur. Bir akım yaratma iddiasında değildir. Kendi kendine bir manifestodur sanki. Yalnız, burada akıl karıştırıcı durum şudur: Kişi, kendi kendine verdiği bir bildiriyi neden başkalarıyla da paylaşmak ister? Madem ki bireysel bir iş yapılmaktadır, neden işin kuramsal yönü kendine saklanıp yalnızca şiir yazılmaz? Bu soruların cevabını bulabilmek için manifestonun bazı maddelerine göz atmamız gerekecek.
Parçalı Ham manifestosunun belki de en karakteristik maddeleri, “şiir = şiir değil” denklemini destekleyen şu üç maddedir: “Dize kurma. Kafiye yapma. Söz sanatlarından sakın.” Buradan, manifestonun, ‘konvansiyonel’ tabir edilen şiirin en temel özelliklerine karşı çıktığı anlaşılıyor. Bu özellikler, (‘kafiye’yi de ‘ses ve ritim’ olarak ele alırsak) neredeyse şiirin tanımında bulunan özelliklerdir. Genel teamüllere göre, bunlar şiirin ‘olmazsa olmazları’dırlar. Burada, manifestonun “kişisel” olduğu açıklamasıyla yaratılan alçakgönüllü havaya tezat bir özgüven ve güçlü bir iddia dikkati çekiyor. Neredeyse, şiiri baştan tanımlayan, ters-yüz eden bir tavır var ortada. Şiir tarihine bakıldığında, bu üç özelliğin birisinin ya da ikisinin eksik olduğu örneklerle tanışmış olmamıza rağmen, hepsinin birden eksik olduğu bir örnekle ilk kez karşılaşacak olmaktan doğan şaşkın bir beklenti içine giriyoruz. Bu noktada, Mehmet Taner’in günümüz şiiri için yaptığı “İkinci Birinci Yeni” tanımlaması aklıma geliyor. Bilindiği gibi, Birinci Yeni de manifestoyla yola çıkmıştı. Bu sanıyorum denenecek şiirin ana akımdan sapma açısıyla orantılı bir durum. Birinci Yeni de, şiirin söz sanatlarından arındırılması gerektiğini öne sürmüştü. Elbette ki Parçalı Ham’la öne sürülen böylesi bir Birinci Yeni’ye geri dönüş değildir. Yine de, sanki, baştan bir manifestoyla yola çıkılmazsa, ortaya çıkan metnin şiir olduğu sorgulanabilir endişesi var gibidir her ikisinde de. İşte, meşhur bir anekdot vardır ya, Orhan Veli’yle ilgili, adama anlattıktan sonra şiirde yapacakları dönüşümü, kafiyeyi, ölçüyü ve söz sanatlarını kaldıracaklarını filan, adam durup: “Sen şuna ‘şiiri kaldıracağız’ diyeceksin de dilin varmıyor” deyiverir. Yine manifestoyla yola çıkmamış olsaydı Parçalı Ham şiir, post-modern kuramdaki ‘yazınsal türler arasındaki sınırların belirsizleşmesi’ özelliğine binaen: “bu ne şiirdir, ne öyküdür, ne başka bir şey; yalnızca bir ‘metin’dir” denmesine müsaade etmiş olacaktı belki de. Öyleyse, yapılmaya çalışılan bir bağlam ya da bir arka plan yaratma çabası mıdır? Yine ‘meşhur’lardan, Marcel Duchamp’ın pisuvar örneğini anımsarsak, pisuvarı bir sanat eseri olarak algılatan şey, içinde bulunduğu ortamdı (ya da ‘bağlam’ veya ‘arka plan’dı); yani bir serginin duvarında sergileniyor oluşuydu. Peki, Parçalı Ham manifestosuyla bir arka plan çizilmiş olmasaydı, yapılanın bir ‘şiir’, ya da bir ‘sanat’ işi olduğu kavranamayabilir miydi? Bu soruya vereceğim cevap: “Hayır. Bu yapılmamış olsaydı da, ortaya çıkan işin şiir olduğu anlaşılırdı” olacaktır.

Parçalı Ham’ı Şiir Yapan Özellikler
Öyleyse, nedir Parçalı Ham metinlerini şiir kategorisine sokan özellikler? Birincisi, İngilizlerin ‘juxtaposition’ dediği özelliktir. Bu terim, iki şeyin yan yana konulmasıyla yaratılan bir tür imalı karşılaştırma veya imalı tezat anlamına gelir. Bazı şairlerin sıkça başvurdukları bir ‘söz sanatı’, bir şiirsel tekniktir. İngiliz edebiyatında bilinen en etkileyici örneklerinden birisi Henry Reed’in “Lessons of the War: Naming of Parts” (Savaş Dersleri: Parçaları Tanıyalım) adlı II. Dünya Savaşı sonrası şiiridir (1947). Burada, askeri eğitim için tüfeğin parçalarının öğrenilmesi ve sökülüp takılması anlatılır. Ancak, her bir parça tanıtıldıktan hemen sonra, baharın gelişiyle canlanan doğadan da bir ayrıntı verilir çevredeki bir bahçeye bakarak. Uyumsuz gözüken bu yan yana (ya da alt alta) duran unsurlar, belli bir dizenin, şiirin içinde birkaç kez tekrar edilmesiyle ilişkilendirilir (“Bugün parçaları tanıyacağız” anlamına gelen “Today, we have naming of parts” dizesidir bu). Juxtaposition, her zaman ‘Parçaları Tanıyalım’ şiirindeki kadar büyük bir dramatik etki yaratmasa da, ‘yazgı’, ‘rastlantısallık’ ve ‘kaçınılmazlık’ izlenimlerini uyandırma konusunda oldukça başarılı bir söz sanatı olarak benimsenmiştir.
Parçalı Ham’a dönersek, her şiirde en az iki ‘şey’in yan yana getirildiğini görürüz. Yan yana konulan şeyler istatistiksel bilgi, sözlük maddeleri, kayıt alıntıları, medya haberleri, diyalog parçaları ve referansları belirli olan imgeler gibi genellikle somut bilgi kapsamına girecek rakamlar ve sözlerdir. Bu ‘şey’ler arasındaki ilinti çoğu zaman, yukarıda da anılan ‘rastlantısallık’, ‘açık uçluluk’ ve hatta ‘yazgı’ çağrışımlarıyla yüklü biçimde okuyucunun algısına ve bağdaştırma gücüne bırakılır (Bu noktada, manifestonun “Okuyucunun donanımına ihtiyaç duyma” maddesiyle de bir çelişki ortaya çıkmakta gibidir). Bununla birlikte, Reed’in şiirinde gördüğümüz öbür özellik, Güntan’ın Parçalı Ham şiirlerinde de dikkatimizi çeker: İlgisiz duran unsurları birleştirmede kullanılan ve bir nevi harç işlevi gören bu özellik ‘tekrir’dir (Tam bu noktada, şunu vurgulamak gerekebilir: Burada yapılan iş, kesinlikle Reed şiiriyle Güntan şiirini karşılaştırmak değildir. Reed, yalnızca kullanılan söz sanatları bakımından örnek olarak kullanılmaktadır).
Parçalı Ham metinlerini şiir kategorisine sokan ikinci özellik olarak göze çarpan ‘tekrir’, şiir sanatının belki de en temel birleştirici aygıtıdır. Nedir ‘tekrir’? Bir sesin, hecenin, kelimenin, deyişin, dizenin, kıtanın ya da bir ölçünün yinelenmesidir. Bazen tekrir, ölçüyü veya ritmi destekler ve hatta bunların yerini alır. Tekrir, yaygın olarak belirli bir ölçüsü olmayan serbest nazımda kendini gösterir ve bir dilbilimsel yapının tekrarı olan paralelizm ile önemli kelimelerin ve sözcelerin yinelenmesini içerir. Bu yinelenme, okuyucunun serbest vezni nesirden ayırt etmesine hizmet eder. Güntan’ın Parçalı Ham şiirleri incelendiğinde, her şiirde tekrar eden bir kelime, bir cümle, bir söz, bir rakam, ya da bir deyiş mutlaka vardır.

Sonuç olarak, sırf ‘juxtaposition’ ve ‘tekrir’ özellikleri bile yazılan metnin şiir olarak değerlendirilmesine yetmektedir. Yine ‘juxtaposition’ kavramından yola çıkarak, Parçalı Ham’la ilgili başka birkaç tespitle bitirmek istiyorum lafımı. Her ne kadar yan yana koyma anlayışı bakımından benzeşseler de, Güntan, yukarıda bahsi geçen Reed’den oldukça farklı biçimde yapmaktadır bunu. Güntan’daki yan yana koyma, birbirinin tamamlayıcısı olan iki çağrışımı beraberinde getirir. Bunlardan ilki, ‘buluntu şiir’ çağrışımıdır. Parçalı Ham, bir yönüyle, buluntu şiir parçalarının bir araya getirilmesinden oluşmakta gibidir. Bunların bir araya getirilmesindeki anlayışsa, post-modern edebiyatın yordamlarından kabul edilen ‘kolaj’ yöntemini çağrıştırmaktadır. Bu durum bir yandan ‘parçalı gerçeklik’, ‘merkezsiz, hakikatsiz, parçalı bir dünya tasavvuru’, ‘ilkele ve kökene dönüş’ gibi post-modern çağrışımları olan bir etki yapsa da, bu kolaycılığa düşmemek gerekiyor. Çünkü, parçalı da olsa, ham verilerin belli bir merkezin etrafında toplandıkları hissediliyor. Burada, yine en başa, Güntan’ın manifestosu için yapmış olduğu ‘kişisel’ yorumuna geri dönüyoruz. Yazılagelen şiirden, şiirsellikten, kalıplaşmadan ve harcıâlemden çok sıkılan bir bireyin şiirleri belli ki Parçalı Ham şiirler. Manifestosuysa bir bildiriden çok, başı ve sonu önceden kararlaştırılmış olan bir kitaplık bireysel bir projeye benziyor. Bunun doğruluğunu zaman gösterecek. Şiir tarihinin ‘az sanat’ ile ‘çok sanat’ arasında gidip gelen sarkacının daha ne kadar ‘az sanat’ bölgesinde salınacağı ise ayrı bir merak konusu olarak kalacak okuyucunun zihninde...

İLETİŞİM edebiyatokyanus@gmail.com  
   
edebiyatokyanus 640560 ziyaretçi (1178289 klik) kişi burdaydı!
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol