Söyleşi
                              ATTİLA İLHAN
 

  
 
 
'Dibe Vurmak' mı?
16 Ağustos 2002
 

Söylediği şu sözlere, kim imzasını atmaz; ya da kim, onları haksız bulup, itiraz edebilir? Doğrusu, merak ediyorum; içinde yaşadığı somut örnekleri verdikten sonra, konuyu genelleştirerek diyor ki mesela:

 

''... Çekilmiş bazı acılar vardır ki, sonradan giderilmesi imkânsızdır; giderilmeye kalkışılsa da, artık geç kalınmış olunur; eğer bir çocuk yeterince beslenememiş, ya da çaresizlikten okulunu terk etmek zorunda kalmışsa, olan olmuştur; eğer bir işyeri iflâsa uğramışsa, o iş bitmiştir, öyle kolay kolay, bugünden yarına işlerini düzeltemez...''

 

''... (IMF'nin ve Dünya Bankası'nın) ekonomik sorunların, toplumsal ve beşeri boyutlarını anlamaktaki yetersizliği ve soğukluğu, beni fena halde çarpmıştı. Zaten, bilmem farkettiniz mi? IMF'nin hesaplarında ve grafiklerinde, enflasyon yüzdeleri ya da mübadele değerleri yer alır da, yoksulların sayısı asla yer bulamaz...'' (Le Nouvel Observateur, 18 Temmuz 2002)

 

Evet bildiniz, bu yürek buran 'tesbiti' yapan da Joseph Stiglitz 'dir; tartışmayı sürdürüyor zira, 'kafayı yiyen' Kapitalizm, hem de liberalliğin kalesi sayılan ABD 'de hanidir bir rezâletten ötekine savrulup durmaktadır: Ağustos 2001 ile Ağustos 2002 arasında on üç büyük rezâletin, birbirini izlediğini, duymamış olamazsınız. Şimdi isterseniz, bu dehşet verici sahtekârlık zincirine, şöyle bir göz atalım; bakalım, bizim yaşadıklarımıza mı benziyor; yoksa 'Küreselleşme' nin yaşatacağı 'parlak istikbal'de yaşayacaklarımıza mı?

Al birinden vur birine!

 

''... 1/ENRON: Aralık 2001: Enerji devi Enron geçen Ekim'de, bilançosunu açıkladığında, hesaplardaki bir 'kara delik', dikkatleri çekti; bunun üzerine şirket hakkında tahkikata geçildi: Enron, kârını şişirdiğini kabul etti.

 

2/TYCO: 3 Haziran 2002: İleri teknoloji şirketi Tyco'nun eski CEO'su Denniz Kozlowski hakkında, yolsuzluktan ötürü soruşturma açıldı. Kozlowski'nin suçu 1 milyon dolar tutarındaki satış vergisini ödememek ve 13 milyon dolar değerinde sanat eseri satın almak!

 

3/ANDERSEN: 13 Haziran 2002: Enron'un hesaplarını denetleyen, dünyanın en büyük denetim şirketlerinden birisi olan Arthur Andersen, adaleti yanıltmaktan suçlu bulundu.

 

4/WORLDCOM: 25 Haziran 2002: ABD'nin ikinci büyük telecom şirketi Worldcom'un mâli tablolarında usulsüzlük yaptığı belirlendi. Şirketin 2001'deki 1.4 milyar dolarlık kârın doğru olmadığı ortaya çıktı.

 

5/XEROX: 28 Haziran 2002: ABD'nin en büyük büro donatımları şirketi Xerox'ın son beş yılda gelirlerini aşırı şişirdiği belirlendi.

 

6/GE: 1 Temmuz 2002: ABD endüstrisinin en büyük şirketi General Electric'in, kayba uğradığı halde, kendisine bağlı emekli fonunu 2.1 milyar kârda gösterdiği, iddiaları üzerine inceleme başlatıldı.

 

7/MERCK: 8 Temmuz 2002: ABD'nin ikinci büyük ilaç şirketi Merck'in, aracılık hizmetleri yapan kendi birimi MEDCO'nun bir yılda hiç toplamadığı halde, 124 milyar dolarlık primi, gelir olarak gösterdiği iddia edildi. Daha sonra iddianın doğru olmadığı ortaya çıktı.

 

8/G. CROSSING: 10 Temmuz 2002: İleri teknoloji şirketi Global Crossing, sektörünün parlayan yıldızlarından biriydi; 28 Ocak'ta iflasını açıklayan şirketin, muhasebe oyunları sonucunda battığı, iflasın düzmece olduğu iddia ediliyor.

 

9/PWC: Dünyaca ünlü muhasebe devi Price Waterhouse Coopers (PWC) ABD'nin sermaye piyasası kurulu (SEC) tarafından, uygunsuz muhasebe ve serbestlik standartlarını ihlal ettiği gerekçesiyle, 5 milyon dolar para cezasına çarptırıldı.

 

10/BANKALAR: 23 Temmuz 2002: ABD'nin en büyük bankacılık gruplarından Citygroup ve W.J.P Morgan'ın, Enron'ın batmaya doğru ilerlemesine rağmen, kârlı yatırım olarak görünmelerinde yardımcı oldukları iddia edildi. ABD Adalet Bakanlığı'nda oluşturulan 'Enron Görev Gücü' adlı birim, bu iki bankanın yanında Merrill Lynch ve National Westminster bankalarının da rollerini araştırıyor.

 

11/ADELPIA: 24 Temmuz 2002: ABD'nin 6. büyük kablo şirketi Adelpia Comunication'ın kurucusu ve iki oğlu ile şirketin iki yöneticisi, banka ve muhasebe kayıtlarındaki usulsüzlüklerle şirket hesaplarını 2.3 milyar dolar şişirdiği gerekçesiyle gözaltına alındı.

 

12/AOL: 25 Temmuz 2002: Usulsüzlüklere dünyanın en büyük media grubu AOL Times Warnes de karıştı. AOL'ın 2000 ve 2001 yıllarında, gelirlerini olduğundan yüksek gösterdiği yolundaki iddialar dahil, bir dizi muhasebe usulsüzlüğü inceleniyor.

 

13/QWEST: 29 Temmuz 2002: ABD'nin dördüncü büyük telecom operatörü QWEST'in, 1999/2000 dönemindeki kayıtlarında 1.6 milyar dolarlık usulsüzlük belirlendi...'' (Akşam, 4 Ağustos 2002)

 

Burjuvazi, artık korkak ve hilekâr...

Meraklısı bilmez mi? Burjuvazi, o zamanlar (XVIII. yy) devrimci -çünkü 'üretici'- bir sosyal sınıf idi; ekonomide toprak sahibi derebeylerinin (zadegân) yerini, 'sermaye'nin alması; Burjuva 'yı, bu 'sermaye'nin önce 'ticaret' sonra 'sanayi' düzeyinde 'üretici' -dolayısıyla 'yaratıcı'- olarak değerlendirmesine yol açmış, tarihindeki ağırlığı ve önemi böyle kazanmıştı.

Oysa bugün, gördüğümüz nedir? Burjuvazi, artık korkak ve hilekâr; elinde tuttuğu egemenliği koruyabilmek için, 'sermaye gücü'nü 'üretim'de yaratıcı kılacak yerde; işi spekülasyona dökmüştür; bir kumarhane gibi, uzaktan kumandayla denetlediği 'borsalar'da, türlü çeşit fırıldak çeviriyor: az önce kanıtlarını okudunuz: dünyaya dürüstlük ve insanlık dersi vermeye kalkışan, Amerikan büyük burjuvazisi; her türlü pislik içinde yuvarlanmaktadır.

 

Ahlâk düzeyinde 'dibe vurmak' başka nasıl olur?