edebiyatokyanus
İÇERİK  
  ANA SAYFA
  YAZILAR
  => Attila İlhan Şiiri-DoDoç.Dr. Yakup ÇELİK
  => Bunalım Edebiyatı ve Modernizmin Sorunları-Svetlana Uturgauri
  => Karagöz'e Ezgi-Satı Erişen
  => Orta Oyunu Eksikliği-Nihal Türkmen
  => Orta Oyunu ve Karagöz-Nihal Türkmen
  => Dilin Yapısı ve Toplumun Yapısı-Emile Benveniste
  => Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık-İrem Onursal
  => Asansörle Yükseltilmek İstenen Çukurlar-Can Yücel
  => KÜLTÜR VE ÖTESİ-Cemil MERİÇ
  => Türkoloji-Cemil MERİÇ
  => Tevfik Fikret ve Batı Retoriği-Rıza Filizok
  => Estetik tarihimize bir bakış-Arslan Kaynardağ
  => MÜRSEL MECAZ-Rıza FİLİZOK
  => Başlıca Dil Bilimi Akımları-Prof.Dr. Rıza FİLİZOK
  => ZİYA OSMAN SABA’NIN NEFES ALMAK ADLI ŞİİR KİTABINDA -Yrd. Doç. Dr. Safiye AKDENİZ
  => HİKAYE VE ROMANDA “ANLATICI”YA GÖRE METİN TİPLERİ, - Yard. Doç. Dr. Safiye AKDENİZ
  => GÖSTERGEBİLİM-Yard. Doç. Dr. Mustafa Ö Z S A R I
  => TÜRKİYE'NİN ÖNEMİ-Emre Kongar
  => KÜRESELLEŞME VE KÜLTÜREL FARKLILIKLAR ÇERÇEVESİNDE ULUSAL KÜLTÜR-Prof. Dr. Emre Kongar
  => TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL ÖZ-ANLAYIŞI: AVRUPA BİRLİĞİ İÇİN BİR ZENGİNLİK-Emre Kongar
  => BARIŞ KÜLTÜRÜ VE DEMOKRASİ-EMRE KONGAR
  => GOP NEYİ AMAÇLIYOR, NEYİ GERÇEKLEŞTİREBİLİR-EMRE KONGAR
  => YENİ EMPERYALİZM, HUNTINGTON VE ELEŞTİRİSİ-Emre Kongar
  => KÜRESELLEŞME BAĞLAMINDA TÜRKİYE-Emre KONGAR
  => DEMOKRASİ KÜLTÜRÜ SORUNLARI-Emre Kongar
  => AVRUPA BİRLİĞİ'NE "ONURLU VE BAŞI DİK" GİRİŞ NE DEMEK-Emre Kongar
  => TOPLUMSAL VE SİYASAL GELİŞMEMİZİ ETKİLEYEN MARKALAR-Emre Kongar
  => KÜRESELLEŞME, MİKRO MİLLİYETÇİLİK, ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK, ANAYASAL VATANDAŞLIK-Emre KONGAR
  => NİYAZİ BERKES'DE ÇAĞDAŞLAŞMA KAVRAMI-Emre KONGAR
  => KEMAL TAHİR-Hilm Yavuz
  => OYUNLARIM ÜSTÜNE-Nazım Hikmet
  => OYUN YAZARI OLARAK-Ataol Behramoğlu
  => POPÜLER EDEBİYAT- M. Orhan OKAY
  => HER SÖZ BİR ŞEY SÖYLER-Feyza HEPÇİLİGİRLER
  => Tiyatronun Kökeni, Ritüel ve Mitoslar
  => ROMANDA KURMACA VE GERÇEKLİK
  => Fuzûlî’nin Hikaye-i Leylâ ve Mecnun’u
  => SEZAİ KARAKOÇ ve HİS “;KAR ŞİİRİ”;-Selami Ece
  => İSTANBUL’UN AHMED MİDHAT EFENDİNİN ROMANLARINA TESİRİ
  => AHMET MİDHAT’A ATFEDİLEN BİR ESER: “HÜKM-İ DİL” VE MANASTIRLI MEHMET RIFAT
  => CEZMİ ÜZERİNE BAZI DÜŞÜNCELER
  => "EDEBİYATEĞİTİMİ"NDE "EDEBÎ METİN"İN YERİ VE ANLAMI
  => Mustafa Kutlu ve Rüzgârlı Pazar
  => BİR BİLİM ADAMININ ROMANI” ÜZERİNE GEÇİKMİŞ BİR TAHLİL
  => ÖLÜMÜNÜN 50. YIL DÖNÜMÜNDE
  => “MİT”TEN “MODERN HİKÂYE” “HİKÂYE”NİN SERGÜZEŞTİ
  => EDEBİYAT DİLİ/EDEBÎ DİL
  => BİR NESLİN VEYA BİR ŞAİRİN ROMANI: MÂİ VE SİYAH
  => İSTİKLÂL MARŞI’NIN TAHLİLİ
  => CAHİT KÜLEBİ
  => TEVFİK FİKRET’İN ŞİİRLERİNDE TRAJİK DURUM
  => MEHMED RAUF’UN ANILARI yahut EDEBÎ HATIRALARIN YAYIMI ÜZERİNE BİR DENEME
  => MEÇHUL BİR AŞKIN SON NAĞMELERİ: TEVFİK FİKRET’İN “TESADÜF” ŞİİRLERİ / YARD. DOÇ. DR. NURİ SAĞLAM
  => Tarihsel Romanın Eğitimsel İşlevi
  => ALIMLAMA ESTETİĞİ VE EDEBİYAT ÖĞRETİMİ1
  => Tanzimat Dönemi Oyun Yazarliginda Batililasma
  => SİNEMA VE EDEBİYAT TÜRLERİ
  => EDEBİYAT EĞİTİMİ, ESTETİK BİR HAZZIN EDİNİMİ
  => EDEBÎ TENKİT
  => ADALET AĞAOĞLU’NUN DAR ZAMANLAR ÜÇLEMESİNDE KİMLİK SORUNU
  => Halit Ziya ve Mehmet Rauf'un hayatları ile romanları
  => YAZIN VE GERÇEKLİK
  => MİLLÎ EDEBİYAT
  => HECE-ARUZ TARTIŞMASI/ Arş.Gör.Oğuzhan
  => AHMET HAŞİM’İN ŞİİRLERİNDE ATEŞİN DİLİ / ARŞ. GÖR. VEYSEL ŞAHİN
  => ROMAN TEKNİĞİ BAKIMINDAN YABAN
  => TANZİMATTAN GÜNÜMÜZE COCUK EDEBİYATI
  => KADIN VE EDEBİYAT
  => Şiirin Temel Özellikleri-Christopher Caudwell
  => EDEBİYAT EĞİTİMİ: HERMENEUTİK BİR YAKLAŞIM Vefa TAŞDELEN
  => VOLTAİRE VE ROUSSEAU ETRAFINDA AYDINLANMA ÇAĞI FRANSIZ YAZINI
  => TÜRKİYE’DE ULUSAL KÜLTÜR TARTIŞMALARI BAĞLAMINDA ÇAĞDAŞ UYGARLIK SORUNU
  => EDEBİYATIN DİLİ ÜZERİNE
  => TARİHİN SINIFLANDIRILMASI
  => Türk Milletini Uyandıran Adam: Attila İlhan
  => EDEBİYAT DERSLERİNİN İÇERİĞİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ KONUSUNDA
  => "Yalancı şöhretlerin Gerçek Yüzünü Ortaya Koydum"-Hilmi Yavuz
  => AVRUPA BİRLİĞİNİ YARATAN NEDENLER VE TÜRKİYE Metin AYDOĞAN
  => DİVAN ŞİİRİYLE HALK ŞİİRİNDE ORTAK BİR SÖYLEYİŞ BİÇİMİ
  => divan şiirindeki sevgili tipini alaya alan bir roman
  => ALIMLAMA ESTETİĞİ VE EDEBİYAT ÖĞRETİMİ
  => BAĞLANMA VE ÇELİŞKİ
  => Antik Çağ’da Tarih Yazmak
  => TARİHÎ ROMANDA POST-MODERN ARAYIŞLAR
  => Kültürel Batılılaşma
  => GARPÇILAR VE GARPÇILAR ARASINDAKİ FİKİR AYRILIKLARI
  => Harf Devrimi Üzerine Yeniden Düşünmek
  => EDEBİYAT ÖĞRETİMİNDE WALDMANN MODELİ
  => KEMÂL AHMED DEDE VE TERCÜME-İ MENÂKIB-IMEVLÂNÂ’SI
  => TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ İÇERİSİNDE URDUCA
  => Avrupalılaşmak mı, Avrupalılaştırmak mı?CEMİL MERİÇ
  => ŞAİRANE BİR ÇEVİRİ yahut TOPLUMBİLİMİN SERÜVENLERİ Cemil MERİÇ
  => 47 LİLER YAHUT BİR ROMANIN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ
  => ZAMAN, ZAMAN – I TERAKKİ Cemil Meriç,
  => Kırk Ambar (Cilt1)
  => KADIN RUHU, Cemil Meriç
  => Umrandan Uygarlığa-C.Meriç
  => Balzac’tan önce modern roman-Cemil Meriç
  => ARİSTARK’LA ZOİL-c.meriç
  => ELİNDE CENNET AÇAN ZEND AVESTA- c.meriç
  => SELEFÎLİK–SÛFÎLİK VE ÂKİF-SÜLEYMAN ULUDAĞ
  => Mehmet Âkif- Mâhir İz’e Yazdığı Mektuplar
  => DİDO SOTİRİYU’NUN ROMANI GİBİ BİR ROMANIMIZIN OLMAYIŞI
  => HİLMİ YAVUZ’UN DENEMECİLİĞİ
  => İRONİ KAVRAMI, GERÇEKÜSTÜCÜLÜK VE ERCÜMEND BEHZAD LAV ŞİİRİ ÜZERİNE
  => OKUNAMAYAN ROMANLAR
  => Gelenekçilik Geleneğe Dahil Değil
  => Türk Tiyatrosunda İronik Söz, İronisiz Metin
  => Postmodernist İroni
  => NÂZIM HİKMET ŞİİRİNİN SİYASİ ETKİLERİ
  => NÂZIM HİKMET ŞİİRİNDE SİNEMASAL ÖĞELER
  => Savaş
  => Newton, Goethe ve Sosyal Bilimler
  => Bir Afyon (!) Olarak Diktatörlükten Demokrasiye Futbol
  => Adorno Yüz Yaşında
  => Theodor Adorno: Kültür Endüstrisini Yeniden Düsünürken
  => ADORNO'NUN KÜLTÜR ENDÜSTRİSİ KAVRAMI ÜZERİNE
  => ADORNO’NUN KÜLTÜR ENDÜSTRİSİ KAVRAMI ÜZERİNE
  => Frankfurt Okulu
  => TARİHİ MADDECİLİK VE KAPİTALİZM - ÖNCESİ TOPLUMLARASYA TOPLUMU - FEODALİTE Asaf Savaş AKAT
  => POSTMODERNİZM GEÇ KAPİTALİZMİN KÜLTÜREL MANTIĞI
  => Postmodernizm Ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı 2
  => Postmodernizm Ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı 3
  => DİMİTRİ KANTEMİR'İN DOĞUBİLİM ARAŞTIRMALARINA KATKISI Georges Cioranesco
  => DİMİTRİ KANTEMİR'İN DOĞUBİLİM ARAŞTIRMALARINA KATKISI Georges Cioranesco 2
  => II. MEŞRUTİYET'TE SOLİDARİST DÜŞÜNCE: HALKÇILIK Zafer Toprak
  => II. MEŞRUTİYET'TE SOLİDARİST DÜŞÜNCE: HALKÇILIK Zafer Toprak 2
  => Türkoloji Araştırmaları Makaleler Veritabanı
  => Yeni Makaleler
  => Türkoloji Araştırmaları Dergisi
  => Türkoloji Makaleleri
  => ŞAİR DUYARLILIĞI Afşar TİMUÇİN
  => Yazılar.....
  => SEÇME YAZILAR
  => EDEBİYAT Tez / Makale / Kitap ara
  => Orhan Pamuk: Babamın bavulu Nobel konuşması
  => PiVOLKA'da Çıkan Yazılar
  => Amin Maalouf Üstüne
  => Öykünün Yüzyılı /Feridun ANDAÇ
  => Cumhuriyet Dönemi Türk Felsefesinde Bir Hareket Noktası Olarak Teoman Duralı-oktay taftalı
  => Sofist Bilgeliğin "Empirist" Dayanakları Üzerine 0.TAFTALI
  => Birlik ve Liderlik Hayalleri O.TAFTALI
  => Eğitilemeyen Bir Varlık Olarak İnsan O.TAFTALI
  => Çağdaş Bir Tarım Toplumuna Doğru O.TAFTALI
  => Sosyo-Politik Bağlamda Bir Dekadans Olarak Bilgi Toplumu O.TAFTALI
  => Aşkla Varolan Hayatlar O.TAFTALI
  => Batı Medeniyetinin Mutsuz Çocuğu Entelektüel O.TAFTALI
  => Nihat Genç Yazıları
  => Batılı Tarih Bilimi ve Tarihin Mantığı
  => Bir Hayat Alanı Olarak Aile O.TAFTALI
  => Bir Savaşın Kavramları Üzerine
  => Çalışma ve Erdem Kavramları Arasındaki İlgi Üzerine O.TAFTALI
  => Değer Üreten Hayatlar
  => Doğu'nun Hayal Ülkesi O.TAFTALI
  => Dostlukla Yükselen Hayatlar O.TAFTALI
  => Şiirimizin Hazin Sonu O. TAFTALI
  => Soğuk ve Sıcak Hayatlar OKTAY TAFTALI
  => Yalanın Fenomenolojisi O. TAFTALI
  => Günümüzde Medya Kılavuzluğu - Günümüzde Medya Kılavuzluğu
  => Ermeni Meselesinin Kökenini Batının Irkçılığında Aramak Lazım Prof. Dr. Türkkaya Ataöv
  => Osmanlı’dan Lozan’a Musul-Kerkük
  => “Sözümü Tutamadım, Artık Yaşayamam” Turhan Feyizoğlu
  => Gerilla Mustafa Kemal ve Türk Yurtsever Kurtuluş Hareketi Turhan Feyizoğlu"
  => SİYASİ TARİH YAZILARI -YEREL TARİH YAZILARI
  => Yazarlar - yazılar
  => TÜRKİYE’DE MUHAFAZAKÂRLIĞIN DÜŞÜNSEL - SİYASAL TEMELLERİ
  => yazılar 1
  => yazılar2
  => türk dünyası
  => Derin devlet
  => YAZILAR,
  => SOSYOLOJİ.
  => YAZILAR,,.
  => TANZİMAT DÖNEMİ
  => İdealizm-Realizm
  => Cemil Meriç..
  => ilhan berk
  => NİYAZİ BERKES’İN TÜRK KİTLE İLETİŞİM TARİHİNE KATKILARI
  => yazılar.
  => yazılar..
  => yazılar,
  => yazılar,,
  => yazılar.,
  => YAZILAR.
  => YAZILAR..
  => YAZILAR-
  => YAZILAR-,
  => yazılar.1
  => y.1
  => y.2
  => y.3
  => y.4
  => y.5
  => y.6
  => y.7
  => y.8
  => y.9
  => y.10
  => y.11
  => y.12
  => y.13
  => y.14
  => y.15
  => y.16
  => y.17
  => y.18
  => y.19
  => y.20
  => y.21
  => y.22
  => y.23
  => y.24
  => y.25
  => y.30
  => y.31
  => y.32
  => y.33
  => y.34
  => y.35
  => y.36
  => y.37
  => y,38
  => y.39
  => y.40
  => y.41
  => y.42
  => y.43
  => y.44
  => y.45
  => y.46
  => y.47
  => İnsan-Mekan İlişkileri
  => SANAT VE ELEŞTİRİ
  => Türkiye’de olumsuz Pierre Loti eleştirileri
  => TÜRKiYE’DE MODERN EDEBİYAT ELEŞTİRİSİ
  => ATATÜRK,
  => MAKALELER:
  => MAKALELER,
  => yz
  => yz1
  => yz2
  => yz3
  => yz4
  => yz5
  => yz6
  => yz7
  => yz8
  => FRIEDRICH NIETZSCHE’NİN TARİH ANLAYIŞI
  => Edebiyat Nedir?
  => YM1
  => YM2
  => YM3
  => YM4
  => YM7
  => YM8
  => YM9
  => İbn Battûta’da “Ahı” Kelimesi ve Anadolu
  => Simone de Beauvoir: Abjeksiyon ve Eros Etiği
  => Toplumsal Cinsiyet Düzenlemeleri
  => Psikanalitik ve Post-Yapısalcı Feminizm ve Deleuze
  => Tarihsel Bir Perspektif Üzerinden İroni Tür ve Tekniklerinin Gelişimi ve Bazı Uygulama Örnekleri Tarihi Gelişim
  => İroni ve Melankoli*
  => İroni, Nostalji ve Postmodern
  => “Daha İyi Anlamak İçin Daha Fazla Açıklamak” İsteyen Bir Yorumbilimci: Paul Ricœur
  => Kendi (Paul Ricœur Üstüne)
  => Sersemleşme Okulu
  => Osmanlı ve Avrupa Arasındaki Karşılıklı Etkileşimde Etnomaskeleme
  => Antik Yunan Tragedyasının Metafiziği
  => Sonbahar Mitosu: Tragedya*
  => Ayrışma, Çatışma ve Fanatizm
  => Fanatizm İlkelliktir
  => Tuhaf Bir Çocuk
  => Huzursuz
  => Benjamin’in Mistisizmine “Üç Yönlü Yol”
  => Renan, Irk ve Millet
  => Varlık, Benlik, Hatırlayış ve Unutuş Üzerine
  => Hangi Kilidin, Hangi Anahtarı?
  => Romanda Tarih
  => Bugün Psikanalizi Tartışmak
  => Kültürde Bakış
  => 1930 Goethe Ödülü Dolayısıyla Frankfurt Goethe Evi’nde Konuşma
  => Jacques Derrida ve Konukseverlik Sorusu
  => Metafiziğin Kalesi Hakkında Düşünmek
  => Hakların İadesi
  => Modern Etiğin İki Temel Direği Agnes Heller
  => Ezoterizme Genel Bir Giriş
  => Turnanın Semahı, Ezoterizmin Zamanı: Bektaşi ve Alevi Zaman Kavrayışla
  => Yeni sayfanın başlığı
  => Ulus-Ötesinden Hukuka Bakmak: Jürgen Habermas
  => Yeni Perspektifler Gerçeğin Çölüne Hoşgeldiniz
  => Orlan: Kırılan Ten Kubilay Akman
  => Pusudaki Ten, Vice Versa
  => Cimri ve Çöp Arasındaki Güçlü İlişki Üzerine
  => Demokrasi Kavramı Üzerine Hayli Spekülatif Bir İrdeleme
  => Benim Çöp Bayramım
  => Kamu Yeniden Kurulurken Kadınlara Ne Olacak?
  => Sonsuzluğun Sınırında: Immanuel Kant
  => Kant ve Üniversite İdeası
  => İki Yüzüncü Ölüm Yıldönümünde: Immanuel Kant ve Kantçılık
  => Kant ve Yeni Kantçılık
  => Otuz Beşinci Gece: Ruh, Can, Hayat, Ölüm, Akıl ve Öte Dünya Üzerine1
  => Ölüm Üzerine Tıbbi Çeşitlemeler
  => Ölüme Karşı Ölüm
  => Avrupa İçin Yeni Bir Ethos Üzerine Düşünceler
  => Avrupa ve Ötekileri
  => Sûfî Şiirinin Poetikası
  => Byron ve Romantiklik
  => Kötülük Toplumu ve Biçimin Muhalefeti
  => Balkanlar: Metaforların Çarpıştığı Bir Savaş Alanı
  => Badiou: Etik Üzerine
  => “Semen est Sanguis" Yahudilikte ve Hıristiyanlıkta Kan
  => Âdet Kanaması Tecrübesi: Sınırlar ve Ufuklar
  => Said ve Saidciler ya da Üçüncü Dünya Entelektüel Terörizmi
  => Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken
  => Adorno ve Tanrının Adı
  => Kant, Adorno ve Estetiğin Toplumsal Geçişsizliği
  => Adorno ve Berg
  => İbn Battûta Seyahatnamesi
  => Irak Savaşı ve Sivil Etkinlikler
  => Yamalı Çelişkiler Semti: Saraybosna'dan Yenibosna'ya
  => Halkla Birlikte Bir Çağdaş Kent Söylemi Üzerine
  => Yeni Dünya Düzeninin Sonu?
  => Selçuklular Anadolu’da
  => Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubâd Dönemine (1220-1237) Bir Bakış
  => 13. Yüzyılın Başında Anadolu’da Ticaret
  => Selçuklular Döneminde Anadolu’da Felsefe ve Bilim (Bir Giriş)
  => Nietzsche ve ‘Akla’ İsyan
  => Bizans Manastır Sistemine Giriş
  => Öğrenci Radikalizmi Üzerine Düşünceler
  => 1968’i Yargılamak ya da 68 Kuşağına Mersiye
  => “Gelecekte İnsanlara Çok Güzel Görüneceğiz”
  => Nevroz, Psikoz ve Sapkınlık
  => Üniversitede Psikanaliz Öğretmeli miyiz? Sigmund Freud
  => Psikanalist Kimdir?
  => Nerelisiniz?
  => Irak’a Kant Çıkarması
  => Bizans Şaşırtıyor
  => 12 eylül dosyası
  => FETHİ NACİ: Cesur, Gerçekçi Ve Halkçı... İzzet Harun Akçay
  => SON OKUDUKLARIM- İzzet Harun Akçay
  => Sabahın yalnız kuşları-İzzet Harun Akçay
  => Bir Portre - Cahit Sıtkı TARANCI - Şükran KURDAKUL
  => ŞİİR NEDİR? Cahit Sıtkı TARANCI
  => Afşar TİMUÇİN - Şair Duyarlığı
  => Ahmet KÖKLÜGİLLER - Karacaoğlan'ın Yaşamı ve Şiirleri
  => Atilla ÖZKIRIMLI - Dadaloğlu ve Çevresi
  => Aysıt TANSEL - Metin Eloğlu
  ARAŞTIRMA-İNCELEME
  SÖYLEŞİ
  DENEME
  ATTİLA İLHAN
  ATTİLA İLHAN-KÖŞE YAZILARI
  E-KİTAP
  ANSİKLOPEDİK
  SATRANÇ VİDEO DERSLERİ DÖKÜMANLAR
  SATRANÇ OYNA
  ŞİİR
  DİL ANLATIM TÜRK EDEBİYATI - LİSE KAYNAK
  EDEBİYAT RADYO
  EDEBİYATIMIZDA ŞİİR ROMAN ÖYKÜ (dinle)
  100 TEMEL ESER (dinle)
  100 TÜRK EDEBİYATÇISI (dinle)
  SESLİ KİTAPLAR
  FOTOĞRAF ÇILIK
  E-DEVLET
  EĞİTİM YÖNETİMİ DENETİMİ
  RADYO TİYATROSU
  ÖĞRETMEN KAYNAK
  EDEBİYAT TV
  SÖYLEŞİLER - BELGESELLER TV
  RADYO KLASİK
  TÜRKÜLER
  GAZETELER MANŞETLER
  ÖYKÜ ANTOLOJİSİ
  DERGİLER - KİTAPLAR - KÜTÜPHANELER
  E-DERGİ
  KİM KİMDİR BİYOGRAFİLER
  ZİYARETÇİ DEFTERİ
  İLETİŞİM
  EDEBİYAT OKYANUS
Bir Savaşın Kavramları Üzerine

Bir Savaşın Kavramları Üzerine

Öncelikle, ‘savaş'a ilişkin, kimi çokça bilinen tanımları anımsayarak konuya girmenin, yöntem ve biçem açısından işimizi kolaylaştıracağını söyleyebiliriz. Düşünce tarihinde savaş (polemos) kavramını özel bir önem atfederek kullanan Herakleitos, onu varlığın devinimini sağlayan içsel bir yasa olarak tasarlıyordu. Onun deyimiyle ‘herşeyin babası' olan savaş, insan iradesinden bağımsız olarak ‘karşıtların' mücadelesi biçiminde gelişiyor ve bütün bir ‘varlık', kaynağını burada buluyordu. Birbirleriyle mücadele eden karşıtlar, aynı zamanda birarada birlikte olmak zorundaydılar. Çağlar ilerledikçe ‘savaş' üzerine düşünce geliştiren başkaca filozoflarla da karşılaşıyoruz: İnsanın, insanla savaşını umutsuz bir kaçınılmazlık içerisinde gözlemleyen Thomas Hobbes ünlü ‘ insan insanın kurdudur' ( homo homini lupus est) deyişiyle belleğimizin kapılarını bugün de zorluyor. Savaşın kaçınılmazlığından yola çıkmak, doğal olarak, ona gizil bir meşrutiyet de sağlıyor olsa gerektir. Prusya devletinin resmi ideologu olan Hegel ise ‘savaşı' bir devletin başka bir devletle ilişkisi içinde olmazsa olmaz bir kural olarak öngörüyor ve adeta tarihin savaşla özdeş olduğunu çağrıştıran bir ifadeyi, atının üzerinde yoldan geçen Napolyon'a atfen ‘işte tarih geçiyor' tümcesiyle dile getiriyordu.

20 yy. ‘emperyalizm ve proleter devrimleri çağı' olarak niteleyen Lenin, savaşları ‘haklı savaşlar' ve ‘haksız savaşlar' olmak üzere ikiye ayırmıştır. Marksizmin de savaş konusunda kendisinde ilham aldığı Claucewitz savaşı, ‘politikanın başka araçlarla sürdürülmesi' biçiminde tanımlıyordu. Yine Lenin'e göre ‘politika ekonominin billurlaşmış bir ifadesi, savaş ise politikanın başka araçlarla sürdürülmesi anlamına geliyordu.

Bu çokça bilinen değinilerin, yakın geçmişte, yaklaşık 80'li yılların başına dek, savaş konusundaki düşünsel tartışmaların ana ekseninin oluşturduğu söylenebilir. Ancak ne olduysa oldu ve anılan yıllardan itibaren ‘savaşa' ilişkin çokça bilinen basit tanım ve kavramlar insanlığı adeta ‘tatmin' etmez oldu. Artık toplum ve insan hayatının ‘nitelikleri' ciddi biçimde değişmiş, bilinen dünyamız bambaşka bir dünya kimliğine bürünmüştü. ‘Üçüncü dalga kuramı', ‘iletişim ve bilgi toplumu', ‘medya çağı', ‘medeniyetler çatışması', ‘tarihin sonu kuramı', ‘post-sturukturalizm', ‘neo-liberalizm', ‘globalizm', ‘post-modernizm' gibi, kimi toplum yaşamına , kimi ekonomiye, kimi ise tinsel vb. yaşama ilişkin, ‘yepyeni' belirlenimler, tanımlamalar içeren bir dizi ‘klonlama' kavram, gündemimize girmişti. Artık eski kavramlarla iş görmek, modası geçmiş bir eğilimdi. Toplum ve insan yaşamına ilişkin sorunlara, içeriği bilinen, düşünce tarihinden süzülüp gelmiş damıtık ve damıtık olduğu kadara da anlaşılabilir olan, emperyalizm, kapitalizm, enternasyonalizm vb. Kavramların ışığı altında çözüm aramak ‘out' olmuş ve sözcük dağarcığınızda bu kavramları barındırmanız ‘kimi çevreler' tarafından aşağılanmanıza ve sözümona yepyeni değişim süreçleri geçiren dünyayı anlayamamanız dolayısıyla, dışlanmanıza yol açar olmuştu. Nasıl olsa ‘real sosyalizm' de çöktüğü için, genelde sosyalizm / kapitalizm çatışmasıyla hayat bulan tüm fikirler de geçersizdi. Kimler hangi düşünce laboratuarlarında bu işlere kafa yordularsa, doğrusu başarılarını kutlamak gerekir. ‘Pazar için kitlesel üretimin' tıkandığı bir dönemde, stoklardaki eski malları, yeni ambalajlarla piyasaya sürerek tıkanıklığı aşma çabasına benzer bir biçimde: Örneğin sol düşünce tarafından deşifre edilen kapitalizm, ‘neoliberalizm' adı altında yeniden vaftiz edilerek bir tür dokunulmazlık, saygıdeğerlik kazandırılmış ve ‘düşünce hayatımızda' önemli bir yer edinmiştir. Uluslararası tekelci sermayenin yoğunlaşması ve merkezileşmesi günümüzde ‘globalizm' adı altında kutsanarak yine benzer bir dokunulmazlıkla gündemimize dayatılmıyor mu? Enformasyon anlamındaki ‘bilgi'nin denetimini ve manüplasyonunu öngören ‘medya çağı' ve ‘bilgi toplumu' safsataları bu müflis piyasada ilk gözden düşen kavramlar oldu dersek, çok mu abartmış sayılırız. Tarım toplumu ekmek sundu, sanayi toplumu modern sınıfları doğurdu, kentler metropoller kurdu. Peki nerede ‘ üçüncü dalga' nın nimetleri? Sıradan bir ‘ben' olarak bilgi toplumu bugüne dek bana (adı üstünde) sanal bir alemden başka ne sundu? Türünden soruları çoğaltabiliriz.

Öte yandan sözümona ‘medeniyetler çatışması' kuramının emperyalist saldırganlığı doğal ve meşru göstermek dışında açıklayıcı bir işlevi olduğunu savlamak olası mı? Sanmıyoruz. 80 lerin başından günümüze dek insan beynini çöplüğe çeviren bir yığın yapay kuram ve onlara ilişkin nesnel karşılığı olmayan kavramlarla oyalanıp durduk. Sözgelimi: post-modernizm gibi kulağa dolgun gelen bir kavramın ifade ettiği ‘gizemli' ve ‘zor içeriği' anlamaya çalıştık. Hepsi birbirinin aynı birbirinden kopya ifade karmaşaları içeren ve fakat ne maddenin ne de ruhun bilgisini kavramamıza hiçbir katkı sağlayamayan bir yığın çöplük kitabı okuduk. Bir umut, bir heves... Sonuç? Sonuçta anladık ki: dünya çapında pazar için kitlesel üretimin tıkanmasıyla elde kalan seri sonu malların, panik duygusu içinde, birbirleriyle korrelatif ve kausal bir ilgi olmaksızın aynı anda aynı pazara sürülmesinin doğurduğu maddi ortam ve onun üzerinde yükselen tin'sel duruma post-modern durum deniliyormuş. Yani bildiğimiz kapitalist-emperyalist resesyonun günümüzdeki veri-durumu ‘post-modern' durum diye ifade edildiğinde, derin bir tıkanma sürecine girmiş ‘pazar için kitlesel üretim', tıkaçlarını patlatarak insanlığa bolluk ve refah mı getirecektir? Kuşkusuz hayır. Bu, yalnızca kapitalizmin çoktan deşifre olmuş zaaflarını gizlemeye yarayan yeni bir ambalajın, ilgi çekici adı oluyor, başka da hiçbir şey olmuyor.

İşte bugün gelinen noktada, patlayan stokların ve tıkanan kitlesel üretimin önünü açmak için, yine en geleneksel, en bilinen, en demode çözüm yöntemi olan savaş'a baş vurulmuyor mu? Eğer çözüm olarak savaş gibi demode bir yöntem öngörülüyorsa, buna karşın yine ‘demode' kavramlarla iş görmenin zamanı gelmiş demektir.

Bugün bile manüple medya çevrelerinde yer yer hakikati çarpıtma amaçlı ifadelerin denendiğine tanık oluyoruz. Nedense, ABD emperyalizmi yerine ‘hegemon devlet' deniliyor. Hegemon ne demektir? Niçin bir devlet veya ülke ‘hegemon' olmak ister? Günümüzde emperyalist amacın dışında ‘hegemon' olmanın içerdiği başkaca bir anlamdan söz edilebilir mi? Veya pax Romana'ya atfen pax Americana gibi antika kavramlara baş vurmanın amacı ne olabilir? Sanırsınızki, Roma İmparatorluğu da sermaye birikiminin, merkezileşmesinin ve pazar için kitlesel üretimin doğurduğu sorunlar dolayısıyla ‘pax' olmuştu.(!) Pax Americana... Doğrusu kulağa da çok görkemli ve çekici gelen bu ifade, kafa karışıklığı yaratmaktan ve emperyalizmin zaaflarını gizlemekten başka ne işe yarıyor, doğrusu merak konusudur. Görünen o ki, emperyalizmin kendi geleneksel ve demode yönteminden, ‘savaş'tan vazgeçmediği halde birileri hala emperyalizme, emperyalizm demeyi demode buluyor veya bu geleneksel kavramı ‘kültürel entellektüel' düzeylerine yakıştıramıyorlar olsa gerektir. Ne yazık ki emperyalizme, sizin bambaşka tanım ve kavramlarla yaklaşmanız onun emperyalizm olmadığı veya emperyalizm olmaktan vazgeçtiği anlamına gelmiyor. İnsan bilincinin kendi dışındaki gerçekliği, o gerçekliğe denk düşmeyen kavramlarla tanımlamaya çalışması bilgi kuramsal (epistemolojik) bir zavallılığa işaret etmektedir. Ancak bu sorunun muhataplarının, felsefi-mantıksal bir yanılgıdan ötürü mü, yoksa ucu vatan hainliğine, bir yabancı devletin terörüne destek olmaya dek uzanan etik bir sapmadan ötürü mü anılan kavramları çarpıtmaya yöneldikleri, bizce kriminal-politik bir soru işaretidir. Çünkü bugün ABD emperyalizminin Irak'a müdahalesinin Saddam Hüseyin ve yakın çevresiyle sınırlı olmayacağı, bu müdahalenin sivil halkdan da yüzbinlerce can kaybına yol açacağı olgusu, bize kriminal politik bir hakikati işaret etmektedir. “Bir devletin şiddeti, kendisine mukavemet edenlerin dışında, bütün bir halka yöneldiğinde bu terörist bir şiddettir” 1 Bu tanımlamadan yola çıkarak terörün, aynı zamanda kriminal bir faaliyet olduğunu da anımsıyoruz.

 

 

KRİMİNAL POLİTİKA / POLİTİK KRİMİNALİTE

Zoltan Grossman 2 11 Eylülden sonra ‘Woundet Knee'den Afganistan'a dek Amerika askeri müdahalelerinin yüzyılı' adlı yapıtında 1890-2001 yıllarını kapsayan zaman diliminde ABD'nin dünya ölçeğinde irili ufaklı 134 askeri müdahalede bulunduğunu uzun bir kronolojik liste vererek gözler önüne seriyor. Buna göre anılan zaman diliminde sene başına 1,15 ABD askeri müdahalesi düşüyor. Bu oran 2. Dünya savaşından sonra sene başına 1,29'a ve soğuk savaştan sonra da sene başına 2 askeri müdahaleye çıkmış bulunuyor.

ABD'nin gerçekleştirdiği bu 134 askeri müdahalede ölen milyonlarca insan harcanan milyarlarca dolar bizce istatistik verilerin çok ötesinde bir anlam ifade etmektedir.Biz ABD'nin sürdürdüğü bütün bu kriminal politikanın emperyalizm kavramından başka hiçbir betimlemeyle açıklanamayacağı kanısındayız.

İnsanın içinde yaşadığı zaman dilimini anlamaya, anlamlandırmaya ve adlandırmaya çalışmasının son derece doğal ve kaçınılmaz bir eğilim olduğunu söylemek gerekir. Gelgelelim, yalnızca son 11 yılda ABD'nin yoksul ve savunmasız halkların yaşadığı ülkelere, kendi beslediği diktatörlükleri, vb. bahane ederek giriştiği 22 askeri müdahale, bizim çağı açıklamak adına ‘postmodern durum', 'bilgi ve medya çağı', ‘globalizm dönemi' vb. tanımlara sığındığımız her defasında ,kafamıza çarpan kriminal-politik bir hakikat olarak emperyalizm kavramına geri dönmemizi zorunlu kılıyor.

Dolayısıyla emperyalizmin (ister bugün ABD' den, isterse yarın başka bir merkezden olsun) dünyanın mazlum halklarına uyguladığı kriminal politikalar devam ettiği sürece, çağımızı tanımlama savıyla ortaya çıkan, ancak bu politikaların kriminal içeriğini gözardı ederek onu gizlemeye çalışan her kavrama kuşku ile yaklaşmak, bizce vatanseverliğin gereği olarak anlaşılmalıdır.

SON ‘DEMODE' KAVRAM

Yukarıda betimlemeye çalıştığımız ilgiler kapsamında, bir başka moda eğilim son zamanlarda ‘ulus devleti sorgulamak' savıyla kafamıza kakılılıyor: emperyalizmin artık yeryüzünden kalktığı yanılsamasını dayatan ve yine bizzat emperyalizm tarafından kotarılarak önümüze sürülen manüple anlayış, ‘globalleşme' sürecinde ‘ulus devleti sorgulamayı' da kendi mantığı doğrultusunda kaçınılmaz görüyor. Buna bağlı olarak devlet ve toplum felsefesi açısından hiçbir geçerliliği olmayan öznel ve ‘sanal' bir yorumla: sanki tarihte birileri ‘haydi ulus devlet kuralım' diyerek bu devletleri kurmuşlar gibi, bugün de ‘ulus devlet globalleşme sürecinde geçerliliğini nasılsa yitirdi, haydi vaz geçelim' türünden ifadeler, gündeme geliyor. İşin en garip yanını ise: ABD, İngitere, Almanya (AB'ne rağmen) gibi ülkelerde ulus devleti güçlendirecek, onu güvenceye alacak her türlü meşru ve gayrımeşru önlemler alınırken, ulus devletten vazgeçilmesi gerektiğinin bizim gibi ülkelere önerilmesi, oluşturuyor. Anılan ülkelerin 11 Eylül'ü bahane ederek bu konuda uygulamaya koydukları sayısız önlemleri sıralamayı, gündelik popüler medyanın istatistik ve ‘veri tabanı' meraklısı hamallarına bırakıyoruz. Ama ulus olabilmenin olmazsa olmaz koşulu olan, belli coğrafi sınırlar içinde ‘ekonomik yaşantı birlikteliğini' çeşitli nedenlerle henüz tam olarak örgenleyememiş bizim gibi ülkelerde, 'tarihi metafizik' temeller üzerine inşa edilmiş ulus devletleri çözdüğünüzde, geriye ne kalacaktır? Sorusunu da sormadan edemiyoruz. Gümrükleri ve ulusal sınırları zaten delik deşik olmuş ülkelerin, tırnak içindeki ulus devletlerini de ortadan kaldırdığınızda, örneğin bir Filipinler`den, bir Arjantin'den geriye, yoksul halk yığınlarının yağmalanmış çorak topraklar üzerinde süründüğü, uçsuz bucaksız coğrafyalardan başka ne kalacaktır? (Sakın bu ifadelerimizden, değindiğimiz ülkelerin tırnak içindeki ulus devletlerinin anti-emperyalist nitelikte olduklarını savlayan üçüncü dünyacı sonuçlar çıkartılmasın.) Gerek anılan ülkelerde, gerekse bizim ülkemizde nüfusun ezici çoğunluğunu oluşturan geniş kitlelerin marjinalleştirilerek örgütlü ekonomik sürecin dışına sürüldüklerini biliyoruz. Ancak bu kitlelerin görece bir kamusal yapı içinde fiziki olarak birarada ve yanyana durmalarının bile hayati bir iç dinamik sağladığı yadsınamaz. İşte son ulusal sınırlar ve ulus devletlerin ortadan kaldırılmasıyla emperyalizmin hedeflediği, bu cılız iç dinamiklerin de yok edilmesidir. Yoksa ulus devletin ortadan kalkması henüz ekonomik yaşantı birlikteliğini (kapitalizmin öngördüğü anlamıyla) bile örgenleyememiş ülkelerde ‘reel bir kaos' ve ‘talan' dan başka topluma ne sunacaktır?

Yine birçoklarınca demode olarak nitelendirilen geleneksel kavramlarımıza geri dönersek: bize göre ulus devletin gereksizliği, ancak değindiğimiz halk topluluklarının en kıyıda köşede kalmış bireylerini bile içine alan ve geçmiş kollektivist örneklerin bir tekrarı olmayan, hakiki sosyalist ekonomilerin örgenlenmesi sonucunda tartışılabilir. Böylesi sosyalist ekonomilerin, gerçekleşmesinin olanaksız bir insanlık düşü olduğundan yola çıkarak, ‘globalizm' in dayattığı doğrultuda bir çözülme, bizce Edgar Morin' in öngörüsüyle: belki de mad max filimlerinin gerçek yaşamda tecelli etmesine yol açabilecektir.

NE YAPMALI

İtiraf etmek gerekir ki, bundan yirmibeş yıl önce, bu sorunun yanıtını vermek çok kolaydı. Gelgelelim yukarıda kısmen değinmeye çalıştığımız nedenlerden ötürü, bizim devre dışı bıraktırılmış kavramlarımıza geniş kitlelerin yeniden ilgi ve sıcaklık duymalarını sağlayacak yeterli bir pedagoji henüz mevcut değil. Belki buna gerek de yok. Üstelik emperyalizmin kriminal politikaları giderek artan bir şiddetle yaşama sevincine ilişkin her duyguyu acımasızca tahrip ederken, geniş yığınların karşısına geçip onların hepsini kapsayacak çözüm önerileri sıralamak, geçmişteki örneklerinden daha acıklı sonuçlara da yol açabilir.

Ancak bizim aklımıza yakın tarihin önemli deneyimlerinden birisi geliyor: Savaşın ve kriminal politikaların, doğrudan ve dolaylı olarak tehdidini üzerinde hisseden herkes, tıpkı generel Jukov'un ‘çember savunması' yönteminde öngördüğü gibi, bulunduğu yeri terk etmemeli, başta ailesi olmak üzere en yakınında, en güvenilir bildiği insanlarla dayanışmaya girerek, onlara desteğini sunmalı ve ahlaki ilkeler kapsamında onların desteğini talep ederek, varoluşunu ve sağlığını savaşın yıkımı karşısında güvenceye almalıdır. Görünürde savaş cephelerde savaşanların, yani askerlerin hayatlarına mal olsa bile, kriminal politikaların aslen bizim gibi ülkelerde, toplumun en değerli insanlarından oluşan kesimleri hedeflediği açıktır. Bugün ülkemizin hala en değerli insan varlığını oluşturan kuşaklar, 68'liler, 78'liler... e vatan sevgisini yüreğinde hisseden herkes... işsiz arkadaşlarımıza iş, hasta arkadaşlarımıza derman, evsiz arkadaşlarımıza ev... Aslında kısmi çevrelerde eskiden beri varolan bu ve benzeri dayanışmaları dikey olarak derinleştirmek deyim yerindeyse adeta 'masonik' bir güvenceye taşımak, bizce her zamankinden daha yakıcı bir önem taşıyor. Tüm bunlar üzerine kafa yorarken, manüplasyona gelmemenin, savaş karşıtlığı gerekçesiyle bile olsa yeniden ve yeniden sokak aralarında harcanmamanın gereğini de ayrıca anımsamamızda yarar var sanki...

1 Edgar Morin, Kritik der Gewalt. s. 72 Viyana 2002

2 Bkz. Zoltan Grossman, Ein jahrhundert der US-Militarinterventionen von Woundet Knee bis Afghanistan. Anan Johann Galtung. Kritik der Gevalt s. 122 Viyana 2002

İLETİŞİM edebiyatokyanus@gmail.com  
   
edebiyatokyanus 640432 ziyaretçi (1177954 klik) kişi burdaydı!
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol